Κική Δημουλά , χαρακτηριστικά της ποιητικής της γραφής

•  ποίηση εσωτερικού χώρου , που ξεκινάει από το καθημερινό και ασήμαντο
•  αφαιρετικότητα
•  έκδηλη αφηγηματικότητα
• διαλεκτική ανάπτυξη του ποιήματος, που ξεκινά από το συγκεκριμένο, το υλικό για να καταλήξει στο αφηρημένο, στο εσωτερικό
• «πολλαπλασιαστική ευαισθησία»: η ποιήτρια κατορθώνει, αφορμώμενη από τα πιο ασήμαντα ερεθίσματα, να προκαλεί τη γέννηση του ποιήματος και να το αναπτύσσει  με μια δημιουργική προσθετική ικανότητα.
•  λυρική αφαίρεση: συμφύρει τον εξωτερικό με τον εσωτερικό κόσμο, αποτυπώνοντας τις πιο λεπτές αποχρώσεις
•  ανθρωποκεντρική ποίηση
•  βιωματικότητα
•  ειρωνεία και ααυτοσαρκασμός
•  συνεχής εναλλαγή ανάμεσα στον κόσμο του συγκεκριμένου και του εσωτερικού
•  καρτερικός, μη ελεγειακός τόνος σε μια ποιητική ιδεολογία που αναλαμβάνει « να τρέψει σε φως το μαύρο, σε φλόγα τις στάχτες»
• υπερρεαλιστικές καταβολές
•  στωϊκή ή ειρωνική αποφθεγματικότητα( καβαφική επιρροή)
•  στίχοι εμβαπτιζόμενοι στο αίσθημα του σπαραγμού ( καρυωτακική επιρροή)
• εναλλαγή κυριολεκτικής και μεταφορικής  χρήσης  των λέξεων

·         γλώσσα 

•  ανατρεπτική, αιρετική · μικτή, με καθαρευουσιάνικους ακκισμούς, γυμνή από κάθε έκδηλη συναισθηματική φόρτιση.

•      Χρήση νεολογισμών και πεποιημένων λέξεων ( με σκοπό την έκφραση της συναισθηματικής φόρτισης, των σκέψεων, των προβληματισμών)
•    απροσδόκητη σύνταξη ( που οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης των στίχων, πέρα από τις γλωσσικές λογικές συμβάσεις )
•  τολμηρή χρήση των επιθέτων
•  ουσιαστικοποίηση των επιθέτων και το αντίστροφο
•   νεολογισμοί
•  ονειρική λογική  και γλωσσική « αναρχία»
•   ανθρωπομορφισμός ( λέξεις, έννοιες, πράγματα – πρόσωπα)
•   απροσδόκητα ζεύγη λέξεων
•  αμφισημίες
•  εικονοποιητικοί στίχοι
•  προσφιλές μοτίβο: η προσωποποίηση
•   απουσία ρήματος
•    γλώσσα πικρά ειρωνική έως και (αυτο)σαρκαστική 

 

Λογοτεχνικές τεχνοτροπίες  στην ποίησή της

μετασυμβολισμός «  ανανεωμένος συμβολισμός · υπαινικτική διαδοχή λέξεων και εικόνων για να αποδοθούν εντυπώσεις και συναισθήματα · συνειρμική λειτουργία της μνήμης, αφαίρεση, επιθυμία για αναζήτηση μιας αυθεντικής ζωής· απουσία ρητορισμού, συμβολιστική αποτύπωση του εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου»

νεοϋπερρεαλισμός / μεταϋπερρεαλισμός  « μπόλιασμα του υπερρεαλισμού με τη μεταφυσική , με υπαρξιακές ανησυχίες , ελεγμένος αυτοματισμός, ερμητικότητα, έντονο το άλογο στοιχείο»  *

Επιδράσεις/ καταβολές  από το κίνημα του υπερρεαλισμού: Ελλειπτικός λόγος , αλληγορικός λόγος, αμφισημίες λέξεων, το «πάντρεμα» λογικά ασύνδετων λέξεων, εναλλαγή της κυριολεκτικής και μεταφορικής χρήσης των λέξεων .

ουσιαστική ή πνευματική ποίηση  με  εσωτερική αναδίπλωση , επιδίωξε να κατονομάσει εσωτερικές διαθέσεις ή καταστάσεις, επικεντρώνοντας  στα θέματα: ζωή, θάνατος, χρόνος

υπαρξιακή ποίηση: έκφραση  υπαρξιακής αγωνίας  που τείνει σε φιλοσοφικό στοχασμό ·  έκφραση άγχους, φόβου, αβεβαιότητας και αίσθησης αδιεξόδου. Θέματα: το βίωμα του θανάτου η διάψευση των οραμάτων, η φθορά του χρόνου, η  κοινωνική λειτουργία της ποίησης. Αποφθεγματική διατύπωση

Η συλλογή  « Λίγο του κόσμου»

Δημοσιεύτηκε το 1971 και τιμήθηκε με το Β΄Κρατικό Βραβείο Ποίησης

Ο τίτλος της συλλογής αντλείται από ομώνυμο ποίημα  (όπου το Λίγο  γράφεται με κεφαλαίο γράμμα )  και  μπορεί να διαβαστεί  ως έλλειμμα ζωής , δηλαδή  το «λίγο» των προσδοκιών και των ονείρων  μας  που πραγματώνονται · « λίγο» είναι αυτό που ζούμε μπροστά σ΄αυτό που προσδοκούμε, λίγη  είναι η  ανθρώπινη επικοινωνία  μπροστά στην ανάγκη για  υπέρβαση της μοναξιάς, λίγο είναι και το βάπτισμά μας στα πάθη και τις εμπειρίες που θα έπρεπε να ζούμε · λίγη ακόμη κάνουν τη ζωή μας η αλλοτριωτική καθημερινότητα και  η φθορά που επιφέρει ο χρόνος.

   « Το  Λίγο του κόσμου» θα μπορούσε  επίσης  να είναι και όλες αυτές οι μικρές, λίγες, κι ασήμαντες αφορμές που στην ψυχή της ποιήτριας επανασημασιοδοτούνται για να δώσουν έναν καίριο για εκείνη προβληματισμό( ένα άγαλμα , για παράδειγμα, την οδηγεί σε μια ποιητική αναζήτηση της θέσης της γυναίκας ανά τους αιώνες)

Για Το Λίγο του Κόσμου, 1971

Αντρέας Καραντώνης, Νέα Εστία, τεύχ. 1146, 1-4-1975

 

« Το «Λίγο του Κόσμου» είναι από τους ελάχιστους τίτλους που συνδέονται άμεσα με το περιεχόμενο μιας συλλογής. Αυτό το λίγο του κόσμου είναι ό,τι απόμεινε σε μια βασανισμένη αίσθηση και συνείδηση, από την εποπτεία και προπαντός από την καθημερινή ζήση του κόσμου... Το «λίγο του κόσμου», στην ποίηση της Δημουλά, δεν καταργεί τη ζοφερή αινιγματικότητα που μας ζώνει: Αίνιγμα δανείστηκα — άνοιγμα επέστρεψα. Έρωτας, φύση, τοπία, μνήμες, το σήμερα, το αύριο, το σπίτι, οι εποχές, — όλα, ακατανόητες και ξεθωριασμένες φωτογραφίες. Αυθόρμητη και παρορμητική η Δημουλά, γράφει «εκτός εργαστηρίου», αλλά με τρόπο που να εξοικονομεί, κατά το δυνατό, το λόγο, ώστε τα ποιήματά της να μην περισσεύουν πολλά δευτερεύοντα στοιχεία ή παραγιομίσματα...

Η Δημουλά και μόνο με το «λίγο του κόσμου» ανανέωσε σημαντικά τη σύγχρονη ελληνική ποίηση, υφολογικά, θεματικά και γλωσσικά, δωρίζοντάς μας έναν ακόμη τρόπο να νιώσουμε τον κόσμο» 

Το λίγο του κόσμου
   
      φωτογραφία χεριού

Εδώ, απέφυγες την περιπέτεια
να ξαναϋπάρχεις
κι είναι το χέρι σου μόνο
στην τετράγωνη νύχτα της φωτογραφίας.
Σαν ανάσταση σκίζει το χάρτινο σύμπαν
μονάχο κι ανεβαίνει,
σαν αίφνης
που αίρει το Λίγο του κόσμου.
Με τέσσερα επί τέσσερα ουρανό που ξεκινάει;
Αλλ’ είναι η ασφυξία των διαστάσεων
ο σπόρος των θαυμάτων.

Περιστρέφω την φωτογραφία,
γιατί προκαλεί εθισμό
η παρατεταμένη χρήση των θαυμάτων.
Εδώ μοιάζει χέρι
που κόπηκε από σώμα χορευτού
την ώρα που έλεγε Ώπα,
γιατί άλλη στροφή θα ετοίμαζε η ψυχή
κι άλλη θα μπόρεσε το σώμα.
Αντίρροπος ρυθμός που σπάζει
το μέλος
και τα μέλη.

Περιστρέφω τη φωτογραφία
Χέρι που βαδίζει
στον ήσυχο στενόμακρο Σεπτέμβρη
των πολλών και βουβών αληθειών.

Εδώ, το χέρι που θα χάραξε
ένα καλή αντάμωση
στην πρώτη πέτρα των ανθρώπων.
Ευχή που πιάνει αν φυτευτεί
σε γη φωτογραφίας μόνο.

Με μια ελάχιστη κίνηση
Το χέρι αλλάζει πάλι
Επαγγελίες αιωρήσεως.
Τώρα, όμοιο χάδι είναι ανοδικό
Στα μακρινά μαλλιά μιας μνήμης.

Αχ, τι θα τις κάνει τόσες ομοιότητες
Για αυτόν τον ένα κόσμο;

Αφήνω τη φωτογραφία να πέσει.
Και το χέρι σου μένει
παλάμη ανεστραμμένη
σε κάποια χειρομάντισσα νεφέλη,
που το διαβάζει:
Μαζί του δεν βλέπει να μας δένει
καμία συνεργασία στα βάρη.
Μαζί δεν θα σηκώσουμε
μήτε νεκρόν από κάτω
μήτε λουλούδι.

ΠΗΓΕΣ

•    Τ.Καρβέλη, η νεότερη ποίηση, Κώδικας, Θεσσαλονίκη
•   * Α.Γεωργιάδου, η ποιητική περιπέτεια. Μεταίχμιο
•     Α.Γεωργιάδου, Ε.Δεληγιάννη, Διαβάζοντας Κική Δημουλά,     Ελληνικά Γράμματα
•    Π.Μπουκάλας, Ενδεχομένως, Άγρα
•     Ν.Δήμου, www.ndimou.gr