Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013

χρήσιμο ιστολόγιο για τα φιλολογικά μαθήματα



Ένα εξαιρετικό ιστολόγιο στο οποίο θα  βρείτε υποστηρικτικό υλικό  για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων Γυμνασίου και Λυκείου είναι αυτό της  εκλεκτής φιλολόγου  κ. Ειρήνης Σκούρα, σχολικής συμβούλου ν.Φθιώτιδας.

 Θα το βρείτε εδώ

Τρίτη 12 Νοεμβρίου 2013

Ποιήματα για παράλληλη ανάγνωση με το Δαρείο του Καβάφη





Κινύρας, βασιλιάς και ιεροφάντης

Κώστας  Μόντης

Ο θώρακας του Κινύρα
 
από τη συλλογή Αγνώστω Ανθρώπω (1968).

Υπήρξαν πολλοί οι επικριτές του Κινύρα
 πως άλλα του ζητήθηκαν κι άλλα έδωσε,
πως απέκρουσε την Ιστορία, πως πρόσφερε απλώς ένα θώρακα
 για την εκστρατεία της Τροίας.
—Τίποτα περισσότερο δεν ήταν δυνατό, βέβαια,
να περιμένει κανείς από ένα ποιητή, είπαν.
— Μπορεί να κυβερνά ένας ποιητής
και μάλιστα σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές; είπαν.
Ένας τρίτος είπε πως όλα εκείνα τα ποικίλματα
δεν ήταν δυνατό ν’ αντισταθμίσουν
την οφειλόμενη ανθρώπινη προσφορά.
Άλλος είπε πως ακριβώς και μόνο το γεγονός
πως τόσο βαρύτιμο έκανε το θώρακα ο Κινύρας
αποδείκνυε πως ένιωθε
κάτι άλλο σημαντικό παρέλειπε.

Κι ένας τελευταίος – ποιητής κι αυτός-
ο Εύκλος απ΄το Κούριο
είπε – δε νομίζω από αντιζηλία –
πως ούτε καν την ποίηση  
δεν ήξερε ο Κινύρας να θέσει υπεράνω όλων
- που ως φαίνεται ήθελε -
γιατί πώς θα΄ταν , αλήθεια, νοητό
όταν θα μιλούσε ο Όμηρος
για τους Κύπριους ήρωες-
να μην είχε παρά ένα κενό θώρακα να τραγουδήσει,
να μην είχε παρά ένα κενό θώρακα να περιγράψει,
όσο πολύτιμο;



ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Κινύρας

Μυθικό πρόσωπο. Θεωρείται ο πρώτος βασιλιάς της Κύπρου και ο πρώτος ιερέας της Αφροδίτης στο νησί. Σύμφωνα με μια παράδοση, ήταν γιος του Άδωνη, γενάρχης του ιερατικού γένους των Κινυριδών και ιδρυτής της Πάφου. Συνέθεσε ύμνους προς τιμή της Αφροδίτης και θεωρείται ο πρώτος λυρικός ποιητής του νησιού. Εκτός από βασιλιάς  φέρεται να είναι και δημιουργός πολιτισμού (υλικού και πνευματικού) στην Κύπρο. Από τη μια, του αποδίδονται μια σειρά τεχνικών εφευρέσεων που έχουν να κάνουν με τη μεταλλουργία. Από την άλλη, ήταν  περίφημος μουσικός, λυριστής και σε αυτήν την ικανότητα λένε πως οφείλει το όνομά του. Ήταν  χρησμολόγος, δηλαδή προφήτης και ποιητής, και ως εκ τούτου μπορεί να θεωρηθεί πιθανώς γενάρχης της κυπριακής λογοτεχνίας.
Κατά τη Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου ο Μενέλαος, ο Οδυσσέας και ο Ταλθύβιος πήγαν και βρήκαν τον Κινύρα προκειμένου να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή του στον Τρωικό Πόλεμο. Ο Κινύρας υποσχέθηκε να στείλει 50 πλοία, αλλά τελικώς έστειλε μόνο ένα πραγματικό πλοίο, ενώ τα άλλα 49 ήταν πήλινα ομοιώματα πλοίων! Με τον τρόπο αυτό εξαπάτησε τους Ελλαδίτες. Επίσης  ο Κινύρας  έστειλε στον Αγαμέμνονα - για να έχει την εύνοιά του - τον περίφημο και θαυμαστής τέχνης θώρακα, τον οποίο περιγράφει ο Όμηρος στην Ιλιάδα 

Λ, 20-28


φιλοξενίας άλλοτε του έδωκε ο Κινύρας,
ότι το μέγα άκουσμα στην Κύπρον είχε φθάσει
που αρμένιζαν οι Αχαιοί ν’ ανέβουν εις την Τροίαν.
Όθεν εφιλοδώρησεν αυτός τον βασιλέα
και δώδεκα είχε ο θώρακας κλωστές από χρυσάφι,
δέκ’ από μαύρον χάλυβα κι είκοσι κασσιτέρου.

Ο θώρακας , που είναι έξοχο δείγμα μεταλλοτεχνίας, όπως συνάγεται από τη λεπτομερή περιγραφή του στη συνέχεια της ίδιας ραψωδίας, μαρτυρεί τον πλούτο και την ανώτερη κοινωνική θέση του δωρητή και εμμέσως το βασιλικό αξίωμά του.




Εύκλος

 Προομηρικός ποιητής και χρησμολόγος από τη Σαλαμίνα (της Κύπρου). Προφήτεψε τη γέννηση του Ομήρου στη Σαλαμίνα της Κύπρου 


ΣΥΓΚΡΙΣΗ του "Δαρείου "του Καβάφη και του "Θώρακα του Κινύρα" του Κ.Μόντη

( ενδεικτική  βέβαια. Ας την συμπληρώσουμε μαζί !)

  • Και στα δύο ποιήματα ο μηχανισμός της ποιητικής δημιουρ­γίας  στηρίζεται  σε ιστορικά / μυθικά  γε­γονότα   μέσω  των οποίων υποβάλλουν προσωπικά βιώματα ή σκέψεις για το παρόν. Η ιστορική ύλη γίνεται η κυρίαρχη κρούστα που επικαλύπτει και σκεπάζει τα ποιήματα  σε ολόκληρη την έκτασή τους · αυτή η ολική επικάλυψη των  ποιημάτων   δημιουργεί συνθήκες θεματικής απόκρυψης

  • Έντονο θεατρικό στοιχείο

  • Δραματικότητα, συγκρούσεις ανάμεσα στα πρόσωπα και στις εξωτερικές συνθήκες

  • Δύο ποιητές , Φερνάζης και Κινύρας, γίνονται το όχημα για να εκθέσει ο ποιητής τον προβληματισμό του για την Ποίηση και την εμπλοκή της με την Ιστορία. Η ποίηση διαλέγεται με την Ιστορία, το ιστορικό γεγονός διαμορφώνει στάση  ζωής. Ο Κινύρας δεν είναι άνθρωπος του πολέμου και δεν θέλει να συμμετέχει ενεργά στην πανελλήνια σύρραξη του Τρωικού  πολέμου.Ο πόλεμος πάντως εξωθεί και τους δύο ήρωες- ποιητές να πάρουν στάση απέναντι του , τους εξωθεί σε επιλογές και ιεραρχήσεις ." Το θέμα είναι τώρα τις λες " θα τους ρωτούσε ο Μ.Αναγνωστάκης...

  • Οι επικριτές των δύο ποιητών ( που υποστηρίζουν και τη δραματική ειρωνεία του ποιήματος). Στο «θώρακα του Κινύρα» οι επικριτές που φανερά μιλούν στο ποίημα τού καταλογίζουν την απουσία των κυπρίων ηρώων από τον Τρωικό πόλεμο · μόνο ένα χρυσοποίκιλτο  θώρακα έστειλε στον Αγαμέμνονα, ενώ θα μπορούσε  να δώσει « την οφειλόμενη ανθρώπινη προσφορά». Άφησε τους Κύπριους ήρωες έξω από την αθανασία που θα τους προσέφερε η «πένα» του Ομήρου · ένα «κενό θώρακα» είχε μόνο να περιγράψει ο Όμηρος , από την πλευρά των Κυπρίων.Ο Κινύρας, μέσα από τα λόγια των επικριτών του παρουσιαζόμενος στο ποίημα, μπαίνει στο στόχαστρο της κριτικής, της αμφισβήτησης · οι επικριτές μιλούν απαξιωτικά :

«Τίποτα περισσότερο δεν ήταν δυνατό, βέβαια,  να περιμένει κανείς από ένα ποιητή, είπαν.»


  • Η « αλαζονεία» ( αναπόφευκτη;)  του καλλιτέχνη που θέτει σε προτεραιότητα τη θέση του στον ιδανικό κόσμο της Τέχνης

  • Οι διλημματικές / δραματικές  καταστάσεις  ( « μπορεί να κυβερνά ένας ποιητής ;» ).Ο ρόλος του ποιητή στην κοινωνία δεν συμπίπτει με το ρόλο της ίδιας της Ποίησης.

  • Ειρωνεία,  που έρχεται να ανατρέψει τη σοβαρότητα της Ιστορίας

  • Ο νοηματικός χρωματισμός μέσω της στίξης


 Δίνονται παρακάτω  άλλα δύο ποιήματα που η συνομιλία τους με τον Καβαφικό Δαρείο  δεν χρειάζεται, νομίζω, περαιτέρω υποστήριξη
 

 

Καβάφης, «Δαρείος»

Καημένος Φερνάζης…
Του΄πεσε καν ελαφριά
η πολιορκία πρώτα, η κατοχή μετά;
Είχε μεγάλα μπλεξίματα;
Εδέησε άραγε να ξεγλυστρήσει;
πέρασε στα βουνά, επέζησε;
Πέτυχε τέλος την ευκαιρία;
τελείωσε καμιά φορά το «Δαρείο» του ;




Μες στις στυφές ανταύγειες πάνω στην πέτρα ακουγόταν
 κούφιο το δικό μου χέρι · έγραφα όλη μέρα
και ήταν κουρασμένο

με βασανίζει η σφοδρή σύνθεση, ώρες ώρες αναρωτιέμαι
 αν αξίζει τους επαίνους, τις τιμές
και τα λεφτά που παίρνω

είχε τελειώσει πια το ποίημα-παραγγελία
για τον πανούργο και φιλοκτόνο πρόγονο
του τιμημένου βασιλιά μας —
όταν μου έφεραν τα δυσάρεστα νέα
για την προέλαση των Ρωμαίων (πολύ φοβάμαι σε λιγάκι ότι λατινικά καλά
 θα πρέπει να μαθαίνω)

Τότε απότομα θυμήθηκα το όνειρο της περασμένης νύχτας
 που είχα εντελώς ξεχάσει — δεν τα πολυπιστεύω εγώ
 όνειρα, χρησμούς και προφητείες (κρατούνε βέβαια τον κόσμο στη σειρά του)

Να σου γράψω όσα θέλεις

Είχα δει πως, φορτωμένος ειδήσεις του μέλλοντος,
 εμφανίστηκα μέσα στον ύπνο του ερασιτέχνη
κατόπιν διάσημου Αλεξανδρινού ποιητή Καβάφη

απόγεμα Μάη του ’17 ήταν, πρόσεξα στο ημερολόγιο
μισοκοιμόταν ταραγμένος στην καρέκλα του — θα πρέπει
να ’γραφε κι αυτός κάποιο δικό του ποίημα όλη μέρα·

βρήκα την ευκαιρία (για μια στιγμή μέσ’ από τ’ όνειρό του
γλίστρησα κρυφά) ξετρύπωσα στην πόλη

Μόνο ο αιγυπτιώτης ήλιος απόλυτα ατάραχος φαινόταν
να βυθίζεται μες στο λιμάνι — παντού τριγύρω μου
απ’ όλα τα σημεία του ορίζοντα η μυρουδιά του μακελειού
καβγάδες διχάζανε τους αδελφούς της γλώσσας μου
και στην πατρίδα το πρώιμο καθρέφτισμα
μιας ατέλειωτης προσφυγιάς ήδη σκοτείνιαζε
τα μάτια- απερίγραπτη η ταραχή και στην αγορά
μεγάλο κακό, κάτι σαν αλλαγή προμηνύονταν στη μακρινή Σκυθία


Γυρνούσα σκεφτικός, σάλια ξερά στις ζάρες του λαιμού μου
το δίχως άλλο τέτοιες καταστάσεις
όλο αναβολές στα σχέδια του ποιητή θα προκαλούσαν

Θα ’θελα πολλά να τον ρωτήσω πριν επιστρέφω, όταν

Απροσδόκητα στο τσάκισμα του δρόμου βλέπω
πάνω μου να ορμά μέσα από τα χαρακώματα
του ύπνου εκείνος ο Καβάφης
το γλυκό του πρόσωπο αγνώριστο μάσκα των αερίων

Στον ακριβό μου δούλο που ανησύχησε απ’ τις φωνές κι έτρεξε
έθεσα ευθύς το ερώτημα που με απασχολούσε

τι να σκεπτόταν άραγες ο ποιητής που όλη μέρα
έγραφε το ποίημά του;

Δεν περιμένω βέβαια να μου δώσει κανείς απάντηση
—  ποιος τούτο το επάγγελμα στις μέρες μας καταλαβαίνει

Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2013

Ο Οροφέρνης του Κ.Π. Καβάφη σε παράλληλη ανάγνωση με το Δαρείο






Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Οροφέρνης

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μοιάζει σαν να χαμογελά το πρόσωπό του
το έμορφο, λεπτό του πρόσωπο,
αυτός είν’ ο Οροφέρνης Αριαράθου.

Παιδί τον έδιωξαν απ’ την Καππαδοκία,
απ’ το μεγάλο πατρικό παλάτι,
καί τον εστείλανε να μεγαλώσει
στην Ιωνία, και να ξεχασθεί στους ξένους.

Ά εξαίσιες της Ιωνίας νύχτες
που άφοβα, κ’ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πληρή την ηδονή.

Μες στην καρδιά του, πάντοτε Ασιανός
αλλά στους τρόπους του και στην λαλιά του Έλλην,
με περουζέδες στολισμένος, ελληνοντυμένος,
το σώμα του με μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ’ τους ωραίους της Ιωνίας νέους,
ο πιο ωραίος αυτός, ο πιο ιδανικός.

Κατόπι σαν οι Σύροι στην Καππαδοκία
μπήκαν, και τον εκάμαν βασιλέα,
στην βασιλεία χύθηκεν επάνω
για να χαρεί με νέον τρόπο κάθε μέρα,
για να μαζέυει αρπαχτικά χρυσό κι ασήμι,
και για να ευφραίνεται και να κομπάζει
βλέποντας πλούτη στοιβαγμένα να γυαλίζουν.
Όσο για μέριμνα του τόπου, για διοίκηση -
ούτ’ ήξερε τι γένονταν τριγύρω του.

Οι Καππαδόκες γρήγορα τον βγάλαν
και στην Συρία ξέπεσε, μες στο παλάτι
του Δημητρίου να διασκεδάζει και να οκνεύει.

Μιά μέρα ωστόσο την πολλήν αργία του
συλλογισμοί ασυνείθιστοι διέκοψαν
θυμήθηκε που ατ’ την μητέρα του Αντιοχίδα,
κι απ’ την παληάν εκείνη Στρατονίκη
κι αυτός βαστούσε απ’ την κορώνα της Συρίας,
και Σελευκίδης ήτανε σχεδόν.
Για λίγο βγήκε απ’την λαγνεία κι απ’την μέθη,
κι ανίκανα, και μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε να ραδιουργήσει,
κάτι να κάμει, κάτι να σκεδίασει,
κι απέτυχεν οικτρά κ’ εξουδενώθει.

Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ' εχάθη·
ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μια χάρι αφήκε απ' τα ωραία του νειάτα,
απ' την ποιητική εμορφιά του ένα φως,
μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.




γράφτηκε το 1904 και δημοσιεύτηκε το 1915



 Ο Καβάφης εμπνεύσθηκε το ποίημα  , το οποίο αναφέρεται σε γνωστά  ιστορικά περιστατικά  και πρόσωπα , από ένα νόμισμα της αρχαιότητας, το αργυρό τετράδραχμο που έκοψε ο βασιλιάς της Καππαδοκίας Οροφέρνης.
Βασίλευσε από το 159/158 ως το 156 π.Χ.
Ο Οροφέρνης ήταν γιος της Αντιοχίδας, που παντρεύτηκε τον βασιλιά της Καππαδοκίας Αριαράθη Δ’. Ο   πατέρας του, Αριαράθης Δ’, ήταν εξελληνισμένος Καππαδόκης και η μητέρα του ήταν Ελληνίδα, κόρη του Αντιόχου Γ’ του Μεγάλου. Ήταν επίσης  εγγονός της Στρατονίκης, κόρης του Αντιόχου Β’. Είχε, λοιπόν, ο Οροφέρνης ρίζες από τους Σελευκίδες, δηλαδή ρίζες ελληνικές.
Ηπραγματική καταγωγή του Οροφέρνη είναι ασαφής. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, η μητέρα του Αντιοχίδα, πριν από τον γάμο της, είχε ήδη γεννήσει δύο παιδιά, ένα από τα οποία ήταν αυτός. Μετά τον γάμο της με τον Αριαράθη Δ’, επειδή φαινόταν ότι δεν τεκνοποιεί, παρουσίασε αυτά τα δύο παιδιά στον σύζυγό της ως δικά του. Πιθανολογείται πάντως ότι τα παιδιά αυτά της Αντιοχίδας είχαν φυσικό τους πατέρα τον σύζυγό της. Η μοίρα όμως έπαιξε παράξενο παιχνίδι, γιατί στη συνέχεια γέννησε δύο κόρες και έναν γιο, που ονομάστηκε Μιθριδάτης αλλά έμεινε στην Ιστορία ως Αριαράθης Ε’. Αφού αποκάλυψε την αλήθεια στον σύζυγό της, και για να αποφευχθεί στο μέλλον η διαμάχη με τον Μιθριδάτη για τη διαδοχή του θρόνου, φυγαδεύτηκαν οι δύο μεγαλύτεροι γιοι της Αντιοχίδος, ο Αριαράθης στη Ρώμη και οι άλλος, ο Οροφέρνης, στην Πριήνη, όπου πέρασε τα χρόνια της νεότητάς του και «μυήθηκε» στον τρόπο ζωής της Ιωνίας. Τα χρόνια που πέρασε εκεί σφράγισαν τη ζωή και τον χαρακτήρα του Οροφέρνη. «Μεσ’ στην καρδιά του πάντοτε Ασιανός, αλλά στους τρόπους του και στη λαλιά του Έλλην», όπως λέει ο Καβάφης.

Το  ποιητικό προσωπείο


  • Στον Καβάφη το προσωπείο  είναι  ποιητικό εργαλείο, καθώς μέσω αυτού ο ποιητής αυτοπροσδιορίζεται αποστασιοποιημένος  και οριοθετεί τον κόσμο του, πλασματικό και ιδεολογικό ·
  •   μέσω του προσωπείου ο ποιητής έχει τη δυνατότητα να συλλάβει τη δική του αλήθεια εναργέστερη ,ενώ την ίδια στιγμή ο αναγνώστης γίνεται συμμέτοχος αυτής της αλήθειας  με δραστικό τρόπο, αφού απαιτείται από αυτόν η συμμετοχή του στην προσπάθεια διερεύνησης   της σχέσης ποιητή – προσωπείου.

  •  έχει τη δυνατότητα να εκφράσει πιο ελεύθερα τις απόψεις του και τους προβληματισμούς του  χωρίς να χρειάζεται να πάρει απολύτως την ευθύνη για ό,τι λέει.

Ο Σεφέρης έλεγε:  « Όλοι μας ονομάζουμε τον Kαβάφη Aλεξανδρινό· το επίθετο θα χρειαζότανε αρκετό ξεκαθάρισμα, νομίζω· αλλ’ αν υπάρχει, και για μένα, το αλεξανδρινό στοιχείο στον Kαβάφη, ασφαλώς είναι τούτο: ο απατηλός γέρος της αλεξανδρινής θάλασσας, που ολοένα ξέφευγε, αλλάζοντας μορφές ―ο Πρωτέας όπως τον έγραψε ο Όμηρος:

     ουδ’ ο γέρων δολίης επελήθετο τέχνης!     (δ 455)»
 
[  Γιώργος Σεφέρης, «K.Π. Kαβάφης, Θ.Σ. Έλιοτ· παράλληλοι» (1946) ]


Ο ΟΡΟΦΕΡΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΔΑΡΕΙΟΣ

Στο ποίημα Οροφέρνης  συμπλέκεται η Ιστορία και η Τέχνη , όπως και στο Δαρείο του Καβάφη .  Υπάρχει ένας αφηγητής που εξιστορεί σε γ΄πρόσωπο  τον βίο και την πολιτεία του Οροφέρνη, με αφορμή  την προσωπογραφία του σε ένα νόμισμα.
Και στα δύο ποιήματα  ο λόγος είναι διαμεσολαβημένος από ιστορικό χαρακτήρα και το προσωπικό στοιχείο έχει ελαχιστοποιηθεί.

Υπάρχουν στιγμές που ο αφηγητής σχολιάζει ( και το ήρωα και τη στάση της Ιστορίας απέναντι του ) :

Γιά λίγο βγήκε απ’τήν λαγνεία κι απ’τήν μέθη,
κι ανίκανα, καί μισοζαλισμένος
κάτι εζήτησε νά ραδιουργήσει,
κάτι νά κάμει, κάτι νά σκεδίασει,
κι απέτυχεν οικτρά κ’ εξουδενώθει.

Η αμφιθυμία στον τρόπο σχολιασμού είναι διάχυτη ( θυμίζοντας την αμφιθυμία και τα διλήμματα του Φερνάζη  στο Δαρείο)
Στο στίχο 3 εκφέρει την άποψή του για την καλλιτεχνική έκφραση πάνω στο νόμισμα: 

μοιάζει σάν νά χαμογελά τό πρόσωπό του
τό έμορφο, λεπτό του πρόσωπο

Στη συνέχεια στέκεται απέναντι από τον Οροφέρνη για να κρίνει την αποτυχημένη ιστορική του πορεία και την αμφιλεγόμενη ηθική του στάση.  Στο τέλος του ποιήματος ο αφηγητής  φαίνεται να συμφωνεί  με την περιθωριοποίηση του Οροφέρνη από την Ιστορία , η οποία τον θεώρησε ραδιούργο  και ανεπαρκή και  τελικά τον προσπέρασε 

κάτι εζήτησε νά ραδιουργήσει,
κάτι νά κάμει, κάτι νά σκεδίασει,
κι απέτυχεν οικτρά κ’ εξουδενώθει.


Το τέλος του κάπου θα γράφηκε κ' εχάθη·
ή ίσως η ιστορία να το πέρασε,
και, με το δίκιο της, τέτοιο ασήμαντο
πράγμα δεν καταδέχθηκε να το σημειώσει.


Βέβαια στο ποίημα υπάρχει έντονη η ερωτική πλευρά του Οροφέρνη , την οποία ο αφηγητής αντιμετωπίζει και την υπογραμμίζει μάλιστα   ( αυτή η  πλευρά δεν υπάρχει στο Δαρείο ):
Ά εξαίσιες τής Ιωνίας νύχτες
πού άφοβα, κ’ελληνικά όλως διόλου
εγνώρισε πληρή τήν ηδονή.

τό σώμα του μέ μύρον ιασεμιού ευωδιασμένο,
κι απ’ τούς ωραίους τής Ιωνίας νέους,
ο πιό ωραίος αυτός, ο πιό ιδανικός.

Στην τελευταία στροφή  η Τέχνη ( εδώ  με την αποτύπωση της μορφής του Οροφέρνη στο νόμισμα ) διαχωρίζει τη θέση της από την Ιστορία,  την αντιστρατεύεται, όπως συμβαίνει και στο Δαρείο
Η ζωή του Οροφέρνη , η οποία περιοριζόταν σε μικρόψυχες ραδιουργίες  και στην απληστία του για χρυσό και ασήμι, αντιπαρατίθεται με το πρόσωπο του νεαρού άντρα που άφησε στο νόμισμα μια « μνήμη αισθητική» της «ποιητικής ομορφιάς του».Για τον ποιητή , το δεύτερο αυτό στοιχείο αποτελεί την αληθινή ταυτότητα του Οροφέρνη, κάτι που κανένα ιστορικό βιβλίο δεν  μπορεί να συλλάβει.Η λέξη «αίσθησις» και τα παράγωγά της έχουν ειδική σημασία στην καβαφική ποίηση. Εξάλλου οι χαρακτηρισμοί « ποιητική» και «αισθητική», που εμφανίζονται σε δύο συνεχόμενους στίχους στο τέλος του ποιήματος, δημιουργούν μια αντίθεση προς την πρακτική χρήση για την οποία προοριζόταν το νόμισμα .Η αξία του νομίσματος , για τον Καβάφη, έχει  καταστεί πλέον καθαρά αισθητική.
Ο Οροφέρνης χαμογελά ειρωνικά , αινιγματικά για να μας δείξει πως η Τέχνη έχει τον τελευταίο λόγο και όχι η Ιστορία . Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το Φερνάζη που στην τελευταία στροφή του Δαρείου αποκαθίσταται από τον Καφάβη· « επίμονα  η ποιητική ιδέα  πάει κ΄έρχεται », μας λέει ο ποιητής για να καταλήξει ότι « το πιθανότερο είναι, βέβαια, υπεροψίαν και μέθην θα είχεν ο Δαρείος»·  ένας πλάγιος ύμνος  στην τέχνη της ποίησης που η πολεμική ταραχή αδυνατεί να την ακυρώσει και να την καταργήσει. Η ποίηση υμνείται  ως ακατάλυτη αξία και διάρκεια. Και στον Οροφέρνη εκεί που η Ιστορία έχει να του  καταλογίσει μόνο ραδιουργίες , έρχεται η Τέχνη να πει την τελευταία λέξη αφού θα επιτρέψει στην ερωτική μνήμη να διασώσει το αισθητικό κάλλος του Οροφέρνη :

Αυτός που εις το τετράδραχμον επάνω
μια χάρι αφήκε απ' τα ωραία του νειάτα,
απ' την ποιητική εμορφιά του ένα φως,
μια μνήμη αισθητική αγοριού της Ιωνίας,
αυτός είν' ο Οροφέρνης Αριαράθου.