" Ούτος Εκείνος " σε παράλληλη ανάγνωση με τον " Δαρείο" του Καβάφη

 Κ.Π.Καβάφη

Ούτος Εκείνος

Άγνωστος – ξένος μες στην Αντιόχεια – Εδεσσηνός
γράφει πολλά. Και τέλος πάντων, να, ο λίνος
ο τελευταίος έγινε. Με αυτόν ογδόντα τρία

ποιήματα εν όλω. Πλην τον ποιητή
κούρασε τόσο γράψιμο, τόση στιχοποιία,
και τόση έντασις σ’ ελληνική φρασιολογία,
και τώρα τον βαραίνει πια το κάθε τι.-

Μια σκέψις όμως παρευθύς από την αθυμία
τον βγάζει – το εξαίσιον Ούτος Εκείνος,
που άλλοτε στον ύπνο του άκουσε ο Λουκιανός.

Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς ήταν Σύρος  εξελληνισμένος   συγγραφέας του 2^ου πΧ αιώνα και  ρητοροδιδάσκαλος ·  θεωρείται ο δημιουργός του σατιρικού διαλόγου .

Επειδή είχε δείξει από μικρός κάποιο ταλέντο στην τέχνη, οι γονείς του τον έστειλαν μαθητευόμενο σε κάποιο θείο του γλύπτη · ο ίδιος όμως δεν ήταν ευχαριστημένος από την τέχνη αυτή. Η έντονη φιλομάθειά του τον έκανε να στραφεί στα γράμματα   και κυρίως στη φιλοσοφία · στο έργο του Περὶ του ενυπνίου αφηγείται πώς ενισχύθηκε απόφαση της ενάσχολησης με την ποίηση και τη φιλοσοφία ,  μετά από όνειρο που είδε :  

 Στο ύπνο του παρουσιάστηκε η Παιδεία, θεοποιημένη, και τον προέτρεψε στο δρόμο της συγγραφής , η  οποία  θα του χάριζε  δόξα μοναδική.

 « Αν δεν τύχει να ταξιδεύσεις, ούτε σε ξένες χώρες θα είσαι άγνωστος και αφανής. Τοιαύτα γνωρίσματα θα σου επιθέσω. ώστε καθείς που θα σε βλέπει, θα κινεί τον πλησίον και θα σε δεικνύει με τον δάκτυλον λέγων :

   ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟΣ»

Το ποίημα γράφτηκε το 1898 και δημοσιεύτηκε το 1990. 

Αναλογίες με τον «Δαρείο» :

• Ο ήρωάς του είναι ένας φανταστικός ποιητής από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας, όπως φανταστικός είναι και ο Φερνάζης

•  Είναι ένας « κάλπης» καλλιτέχνης, ψεύτης, ανειλικρινής. Η Τέχνη του δεν είναι για κείνον  μια ανάγκη να εκφραστεί, να υπηρετήσει την  Ποίηση· ήταν ένας τρόπος για να φτάσε ψηλά , να καταξιωθεί. Την ίδια αντίληψη βλέπουμε και στον Φερνάζη που επιθυμεί  «ν’ αναδειχθεί, και τους επικριτάς του, τους φθονερούς, τελειωτικά ν’ αποστομώσει.» Ο Καβάφης και στα δύο ποιήματα εκθέτει και επικρίνει εκείνους που χρησιμοποιούν την υψηλή τέχνη της Ποιήσεως ωφελιμιστικά , ως μέσον  ανάδειξης και καταξίωσης .

• ( Βέβαια διαφορά  στα δύο ποιήματα αποτελεί  το ότι ο Φερνάζης στο τέλος μένει πιστός στην ποιητική ιδέα)
  
  
  
  
  

Στο « Ούτος Εκείνος» ο ποιητής ζει στην ελληνιστική Αντιόχεια, νιώθει «ξένος» σε μια πόλη που μιλούν ελληνικά και όχι σημιτικά , όπως στην Έδεσσα – της Μεσοποταμίας –  που ήταν η πατρίδα του. Δεν αγάπησε τα ελληνικά, νιώθει «αθυμία» που γράφει σ΄αυτή τη γλώσσα που τον κουράζει. Μόλις έγραψε τον τελευταίο «λίνο» του ( είδος ποιήματος θρησκευτικού που είχε,  στην αρχή,   σαν θέμα του τον μυθικό ποιητή και μουσικό Λίνο).

Το μόνο που παρηγορεί τον ποιητή είναι η  ενθύμηση της φράσης «Ούτος Εκείνος», που άκουσε ο Λουκιανός. Αυτό τον κρατά ακόμη κοντά στην ποίηση, η δόξα που τον  προσμένει όταν όλοι θα τον αναγνωρίζουν και θα τον δείχνουν (  καθείς  που θα σε βλέπει θα σε δεικνύει με τον δάκτυλον λέγων: Ούτος Εκείνος )

• Κανείς από τους δύο καβαφικούς ήρωες δεν κρύβει τα συναισθήματά του, είναι απόλυτα ρεαλιστικοί

• Παρούσα και η ειρωνεία στα δύο ποιήματα αφού  η διάψευση των προσδοκιών υπάρχει και στους δύο ήρωες. Βασικό χαρακτηριστικό κάθε ειρωνείας είναι µια αντίθεση ανάµεσα σ ένα φαινόμενο και σε µια πραγματικότητα,  κάτι   που βλέπουμε  και στα δύο ποιήματα: άλλα επιθυμούν οι ήρωες , άλλα όμως ζουν.

• η πόλη , ως μετωνυμία της επιθυμίας του ποιητή: η Αμισός στον "Δαρείο", η Αντιόχεια στο " Ούτος Εκείνος"

• η αλληλεπίδραση της ιστορικής μνήμης και της προσωπικής εμπειρίας, ως χαρακτηριστικό της καβαφικής ποίησης, και στα δύο ποιήματα

• το θέμα της έπαρσης του καλλιτέχνη που θίγεται υποδόρεια  και στα δύο ποιήματα ( το εξαίσιον Ούτος Εκείνος) 

• η διάχυτη μελαγχολία

ΠΗΓΕΣ

• Γ.Π.Σαββίδης, Μικρά Καβαφικά, Ερμής

• Δ.Ελευθεράκης, Κ.Π.Καβάφης, Πατάκης

• Π.Μάκριτζ, εκμαγεία της ποίησης: Σολωμός, Καβάφης, Σεφέρης, Εστία

• Γ.Δάλλας, Καβάφης και Ιστορία, Ερμής