Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ Δ.ΣΟΛΩΜΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ο Δ.Σολωμός αρίθμησε τα αποσπάσματα του Κρητικού ξεκινώντας απο το 1[18], αρίθμηση που διατήρησε και ο Πολυλάς πιστεύοντας ο ίδιος πως ο Κρητικός είναι μέρος μιας ευρύτερης ποιητικής σύνθεσης.Συγκεκριμένα γράφει: "Ως είναι φανερόν απο την αρχή τούτου του αποσπάσματος-του Κρητικού δηλαδή -αυτό ήταν συνέχεια Ποιήματος του οποίου ο μακαρίτης είχε συνθέσει  ή τουλάχιστον σχεδιάσει τα 17 πρώτα κεφάλαια.Από αυτά δεν ευρίσκεται ίχνος εις τα σωζόμενα έγγραφα"

Υπάρχουν μελετητές που πιστεύουν πως ο Κρητικός δεν είναι ολοκληρωμένο έργο.Σ'αυτή τη θέση τους συνηγορεί και το γεγονός ότι ο ποιητής δεν έδωσε κάποιο τμήμα του Κρητικού για δημοσίευση- όπως έκανε για παράδειγμα με το Λάμπρο-πράγμα που ίσως δηλώνει ότι ο ίδιος δεν θεωρούσε την επεξεργασία του ποιήματος ολοκληρωμένη.Σύμφωνα με τον Γ.Βελουδή οι υποστηρικτές της αποσπασματικότητας του ποιήματος την αιτιολογούν στηριζόμενοι: α)στη μακρόχρονη δικαστική περιπέτεια με τον ετεροθαλή αδελφό του που τον εξόντωσε ψυχολογικά β) στην αδυναμία του να επιτύχει τη μεγάλη σύνθεση, αφού η φυσική του ροπή δεν του επέτρεπε τη μεγάλη προσπάθεια γ) στο θρυλούμενο αλκοολισμό του δ) στην επιμονή του σε ένα γλωσσικά επικεντρωμένο φορμαλισμό , σε συνδυασμό με την  ανεπάρκεια της δημοτικής γλώσσας της εποχής του και τη  δική του γλωσσική  αδυναμία .

Βέβαια η επικρατούσα άποψη είναι οτι ο Κρητικός είναι έργο ολοκληρωμένο, με αρχή , μέση και τέλος (Λίνος Πολίτης).Οι στίχοι του πρώτου αποσπάσματος είναι τυπικοί στίχοι αρχής, ενώ ο τελευταίος στίχος δίνει το τέλος της περιπέτειας στο ακρογιάλι.

Με το "εκοίταα" δηλώνεται το απόμακρο και ανέφικτο ακρογιάλι στο βάθος του ορίζοντα και συγχρόνως δίνεται η αρχή του σχήματος κύκλου που θα ολοκληρωθεί στο τέλος του ποιήματος, όταν πια ο ναυαγός θα έχει φτάσει το στόχο του.Δύο άνισα ημιστίχια: "εκοίταα" , όπου μιλά μόνο το υποκείμενο και " κι ήτανε μακρυά ακόμη τ'ακρογιάλι", όπου καταγράφεται το εμπειρικό αποτέλεσμα της παρατήρησης.

Όλη αυτή η συνέχεια που δημιουργεί το σχήμα κύκλου  δεν υποστηρίζει την ενότητα του ποιήματος;

Ο Γ. Βελουδής σημειώνει πως γενικότερο χαρακτηριστικό των ρομαντικών, ευρωπαίων ποιητών είναι  ο  τρόπος “εν τω γίγνεσθαι”.  Οι γερμανοί ρομαντικοί θεωρούσαν πως η ποιητική Ιδέα είναι διαδικασία ," έργο  εν  προόδω" και όχι κατάληξη, σκοπός.Σκόπιμα λοιπόν, "ημιτελή" ποιήματα για να υπηρετηθεί η αισθητική αρχή του ευρωπαϊκού ρομαντισμού , η αρχή του αποσπάσματος.Τότε ο  αναγνώστης συμμετέχει, μαντεύει, αγωνιά, περιμένει...

Και ο Σολωμός είχε γοητευθεί από τη μαγεία του αποσπάσματος, τη θραυσματικότητα. Πίστευε ότι η ενότητα είναι ένα εσωτερικό στοιχείο του ποιήματος που δεν επιβάλλεται από κάποιο εξωτερικό σχήμα. “Τα αποσπάσματα είναι αφηγήσεις χωρίς συνοχή μεν, αλλά με συνειρμό, σαν όνειρο…”

Ο Π.Μάκριτζ υποστηρίζει επίσης, ότι ο Κρητικός είναι το πιο επιτυχημένο παράδειγμα οργανικού ποιήματος και είναι δομημένο κυκλικά , εμπεριέχοντας πολλές εσωτερικές παραπομπές. Οι αναδρομές και οι προλήψεις είναι βέβαιο πως αποδίδουν παραστατικότατα τα συμβάντα πριν και μετά το ναυάγιο.

Συμπεραίνουμε λοιπόν πως το κεντρικό θέμα του ποιήματος παρουσιάζει απόλυτη συνοχή και η λυρική του ουσία αποδίδεται με πληρότητα.

'Αλλωστε η "Ιδέα" δεν μπορεί να φυλακιστεί σε καμμιά υλική μορφή..

Για το θέμα της αποσπασματικότητας συμβουλευτείτε και το άρθρο  στο

mundus philologiae, κάνοντας κλικ εδώ .

( Να διαβάσετε και τα σχόλια στο παραπάνω άρθρο.Συμμετέχει με κατατοπιστικότατη τοποθέτηση η σύμβουλος κ. Αγάθη Γεωργιάδου) 
Και  βέβαια πάντα τον  ιστότοπο του πρώτου διδάξαντα, Διονύση Μάνεση: Λογοτεχνία Κατεύθυνσης.