Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

Το θέμα  του έρωτα  φαίνεται να είναι κεντρικό  στον «Κρητικό» του Σολωμού, αφού ο ίδιος ο ποιητής στις σημειώσεις  λέει ότι είναι το ποίημα του «θεοποιημένου έρωτα». Ο έρωτας στο  ποίημα – με έναν υπέροχα λυρικό τρόπο-συμπλέκεται με το θάνατο:




                                       ίσως δε σώζεται στη γη ήχος που να του μοιάζει
          Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.
             Μ’ άδραχνεν όλη την ψυχή, και να ‘μπει δεν ημπόρει"

Ο ποιητής μας έχει ήδη δώσει στην ενότητα 2[19]  το πρότυπο της ιδανικής γυναίκας:  είναι αυτή που έχει και αισθητικό και ηθικό κάλλος, όμορφη στο σώμα και στη ψυχή. Γι’ αυτήν την ιδανική γυναίκα ( που  στο ποίημα αντιπροσωπεύεται και με τη Φεγγαροντυμένη και με τον αρραβωνιαστικιά του) ο ήρωας  θα δρασκελίσει την αιωνιότητα και θα ζήσει ως άμεσο παρόν την ανάσταση των νεκρών στη Δευτέρα Παρουσία .  Την αρραβωνιαστικιά του  αγάπησε   πέρα από το χρόνο και τα ανθρώπινα μέτρα, ως τη Δευτέρα  Παρουσία ,και αυτός  ο πάναγνος έρωτάς του είναι εκείνος που του επέτρεψε τελικά μια ελάχιστη ματιά στην αιωνιότητα . Μετά την επαφή του ήρωα με τις δύο υπερβατικές εμπειρίες- τη φεγγαροντυμένη και τον ανήκουστο ήχο- η περιπέτειά του στη τρικυμισμένη  θάλασσα  θα  τελειώσει αλλά  με την  αγαπημένη του νεκρή :
«Και τέλος φθάνω στο γιαλό την αρραβωνιασμένη,
Την απιθώνω με χαρά, κι ήτανε πεθαμένη»

Πριν απο αυτό όμως βλέπουμε τον ήρωα  να μιλάει για την σύζευξη του Έρωτα με το Χάρο (Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος).Αυτό θεωρείται    στοιχείο της Ορφικής και Ελευσίνειας λατρείας (Διόνυσος - Άδης είναι διπλή όψη του ίδιου μυθικού συμβόλου).Μας δίνει δυο γνωστές και ομοειδείς εκδηλώσεις του ίδιου καταλυτικού ενστίκτου, που ερεθίζει μέσα στην ψυχή του Κρητικού ο «γλυκύτατος ηχός». Το ένστικτο του θανάτου είναι ακριβώς η αντίθετη ροπή προς το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της επιβολής. Ωθεί το άτομο στην αυτοκαταστροφή. Αντίθετα ο Έρωτας αντιπροσωπεύει μερική κατάργηση της ατομικότητας (συγχώνευση του Εγώ με το «ερώμενο» αντικείμενο).
Έρωτας και θάνατος, οι δύο αναπόδραστες βεβαιότητες , καταργούν τα σύνορα της ανθρώπινης ύπαρξης , η κάθε μια με το τρόπο της...

Ο θάνατος της αγαπημένης που θα κλείσει το ποίημα, σηματοδοτεί την αποτυχία της προσπάθειας του ήρωα ( την ήττα της ηθικής του θέλησης στο επίπεδο της δράσης ), η οποία στην ουσία είναι το πικρό αντίτιμο που πληρώνει ο Κρητικός για να φτάσει σε μια ανώτερη μορφή συνείδησης του κόσμου και των αξιών.
Ο Κρητικός, μέσα στην αφήγησή του, υποδεικνύει  τη δύναμη  του Έρωτα και του θανάτου .Χάρη στη συνεργασία αυτών των δύο μπόρεσε εκείνος να υπερβεί  το χρόνο ,παρ’ όλη την πληγή που του προκάλεσε ο θάνατος της αγαπημένης του· μπορεί να περιμένει με χαρά μια αιώνια ευδαίμονα ύπαρξη στον παράδεισο με την αγαπημένη του.
Μια άλλη αντίστοιχη οπτική βλέπουμε και στο συμβολισμό της φεγγαροντυμένης ως Αφροδίτη.Η  Αφροδίτη-Φεγγαροντυμένη, η θεά του έρωτα, λειτουργεί σαν  σύνδεσμος ανάμεσα στον επίγειο(σωματικό) και στον ουράνιο (ψυχικό)  ‘Ερωτα. Διδάσκει τον άντρα – τον ήρωα εδώ- ότι ο επίγειος έρωτας δεν είναι παρά ο δρόμος για να φτάσει στον ουράνιο.

Αυτά για τον ουράνιο έρωτα του Σολωμού!
Επειδή όμως έχουμε μπροστά μας και ένα όμορφο φθινοπωρινό  σαββατοκύριακο ,λέω  να κλείσουμε  με μια ματιά στον Έρωτα το γήινο, τον ανθρώπινο, αυτόν που είναι φτιαγμένος στο μπόι  του ανθρώπου…

Δύο καλοί μου φίλοι  μου έδωσαν τη δική τους ματιά:
η Βάσω( εδώ θα τη βρείτε) μου θύμισε πως ο Ρίτσος έλεγε:
 
    «Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα,
          μοναχός στη δόξα και στο θάνατο.
         
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
           Άφησε με να έρθω μαζί σου....»

και ο Γιάννης βρήκε ένα υπέροχο τραγούδι  από τους «Χαΐνηδες»…Εδώ θα το ακούσετε.

Εγώ να  θυμηθώ τα λόγια του Λιαντίνη για τον έρωτα και το θάνατο( για να μη ξεχνάμε και το ταίριασμα που ο Σολωμός ήθελε...)


"Έρωτας και θάνατος"
Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύουνται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του. 
Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν. Η, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova."

(Φύσει αισιόδοξος άνθρωπος κρατώ το πρώτο μέρος στην υπογράμμιση).

O έρωτας είναι η βοή του βάθους της ύπαρξης, οι ήχοι της αβύσσου με την άγρια μαγεία.Μέσα του ο άνθρωπος βρίσκει  την αλήθεια τη δική του και την αλήθεια του άλλου...

Και ένα αγαπημένο  τραγούδι, όχι για τον Σολωμικό ουράνιο έρωτα , αλλά για το γήινο.. ,  αντί ευχών  για καλό σαββατοκύριακο!..
.





15 σχόλια:

  1. Σ' ευχαριστώ -ευχαριστούμε για την όμορφη ανάρτηση. Τι ταξίδι κι αυτό του Σολωμού και τι μεγάλη απώλεια αλλά και τι κέρδος αυτογνωσίας και ολοκλήρωσης συνάμα! Ο έρωτας με όλες τις πτυχές του είναι σίγουρα υπέροχος. Θα αρκεστώ κι εγώ σε ένα όμορφο ερωτικό Σαββατοκύριακο.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πάντα με πιάνει ο έρωτας
    όσο πολύ κι αν τρέχω
    γιατί είναι εκείνος φτερωτός
    κι εγώ φτερά δεν έχω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα Δήμητρα! Σ'ευχαριστώ πολύ.
    Πραγματικά για ταξίδι αυτογνωσίας πρόκειται!
    Πάντα όμορφα σαββατοκύριακα να περνάς!
    Και νύχτες με.. ένα γύρο το φεγγάρι!...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Καλημέρα, καλημέρα Γιάννη

    ο έρωτας είναι άνεμος
    που πάντα κοντά σου φέρνει
    τη σκέψη μου ματάκια μου
    όμως δε σε προφταίνει...

    ΥΓ: μαθαίνω γρήγορα, ε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Κάλλιο έχω εσε με θάνατο
    παρά άλλη με ζωή μου
    για σενα εγεννήθηκε
    στον κόσμο το κορμί μου

    Συ μου μαθες πώς αγαπούν
    πώς παίζουν, πώς γελούνε
    μάθε με τώρα δυο καρδιές
    πώς ζουν σαν χωριστούνε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλημέρα girl at the window!

    "Συ μου μαθες πώς αγαπούν
    πώς παίζουν, πώς γελούνε"

    Tι όμορφα λόγια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Καλημέρα Πολίνα (μου συγχωρείς, ελπίζω, τον ενικό)
    ...οι άνθρωποι βρίσκουμε τα πιο όμορφα λόγια όταν έρχεται η στιγμή να μιλήσουμε για βαθύ πόνο και βαθιά αγάπη. Για τον έρωτα και για το θάνατο. Δεν έχω βρει πιο όμορφα τραγούδια από της αγάπης και τα μοιρολόγια (http://www.youtube.com/watch?v=9NHQqqt1m3E)
    Συγχαρητήρια για την εξαιρετική δουλειά που κάνεις! Να εχεις τη δύναμη να συνεχίζεις πάντα με τέτοια όρεξη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αγαπημένη μου φίλη, η ανάρτησή σου για τον έρωτα έκανε τη διαφορά! Η επικολυρική σου προσέγγιση είναι μια άλλη, τρυφερή ματιά σε έναν τόσο όμορφο στίχο μακριά από δασκαλίστικες μιζέριες. Να΄σαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Τι ωραία που τα βάζεις τα θέματα, Πολίνα.
    "Ίδιο σπαθί βαστούνε", Έρωτας και Θάνατος, που λέει και το τραγούδι που προτείνει ο Γιάννης. Να δει κανείς, όπως λες, την κατάργηση της ατομικότητας. Ή δυο αντίμαχες και αλληλοσυμπληρούμενες δυνάμεις, θεϊκές κι οι δύο, αφού δίνουν και παίρνουν τη ζωή. Και που, ίσως, ο υπερκόσμιος ηχός να φτάνει τη δύναμή τους, αφού στη γη δεν είναι ήχος που να του μοιάζει..
    Καλή βδομάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Βάσω μου σ' ευχαριστώ πολύ! Τρυφερή ματιά σ' ό,τι πιό τρυφερό υπάρχει!..
    Φιλιά.
    Καλή βδομάδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Διονύση μου καλησπέρα!
    Κομμάτι της θεϊκής μοίρας σαν την ψυχή μας δεν είναι;...
    Νά'σαι καλά και καλή βδομάδα!
    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Πολίνα καλησπέρα.
    Να προσθέσω λίγους στίχους του Γιάννη Ρίτσου με κύριο θέμα την ερωτική αγάπη, οι οποίοι συνοψίζουν αριστουργηματικά αυτό το θέμα της «διεσταλμένης ερωτικής στιγμής»:
    «Το παρελθόν ανύπαρκτο
    Το μέλλον ανυποψίαστο
    Παρόντες
    μες στην πλήρη στιγμή
    μες στην αιωνιότητα»
    Πάντα με θαυμασμό και δημιουργική ζήλια για τη δουλειά σου στο ιστολόγιο.
    Φιλιά
    Ρούλα Μουντάνου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ρούλα καλησπέρα!
    πόσο λιγοστές είναι αυτές οι "πλήρεις στιγμές"...
    Σ'ευχαριστώ για τα πάντα καλά σου λόγια!
    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. καλημερα κυρια! ηταν η πιο ομορφη αναρτηση σας γιατι εχετε ξεφυγει απο τον καθορισμενο τροπο που ειμαστε αναγκασμενοι να τα μαθαινουμε ολα και εχετε βαλει μια πολυ γλυκεια πινελια για ενα πολυ ομορφο συναισθημα .. το πιο ωραιο κομματι πιστευω ειναι αυτο που λετε ερωτας ειναι ¨η συγχώνευση του Εγώ με το «ερώμενο» αντικείμενο¨......

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Σάντυ μου γλυκειά, έτσι είναι, για ένα είδος αφομοίωσης πρόκειται..
    Αλλά είναι μαζί και απόδραση απο τη φυλακή του εγώ μας..
    Φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή