'Ηριννα, Ηλακάτη

Η Ήριννα, ήταν λυρική ποιήτρια που  έζησε στην Τήλο τον 4ο π.Χ. αιώνα,  και πέθανε μόλις 19 ετών.

Το  ποιητικό της έργο έργο της αποτελούνταν από  την Ηλακάτη - ποίημα τριακοσίων στίχων -  και κάποια επιγράμματα. Έχουν διασωθεί 54  στίχοι και εκείνοι όχι ακέραιοι. Σώθηκε σε έναν πάπυρο, που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ. και βρέθηκε το 1928.

Η   ποιήτρια  και φιλόλογος Τασούλα  Καραγεωργίου ,   συγκέντρωσε, ταξινόμησε, μετέφρασε και σχολίασε τα σπαράγματα του ποιητικού έργου της Ήριννας και επτά επιγράμματα  που προέρχονται από την Παλατινή Ανθολογία .

Η ποιητική της φωνή τρυφερή, ευαίσθητη, χωρίς εξάρσεις αλλά με λιτότητα και αμεσότητα,   οδηγεί τον αναγνώστη στον μικρό και μέγα κόσμο της ανθρώπινης ύπαρξης  μέσα από το γεγονός ενός  επώδυνου θανάτου:

θρηνεί σπαρακτικά για τη φίλη της Βαυκίδα, που πέθανε νεόνυμφη στα δεκαεννιά της χρόνια. Περιγράφει τα παιχνίδια που έπαιζαν  ως παιδιά, σκηνές καθημερινές, στιγμές από την εποχή της αθωότητας.

Κάτι που μας ξαφνιάζει είναι η διευκρίνηση ότι η Ήριννα δεν παρίσταται στην τελετή για τον θάνατο της φίλης της και ίσως αυτό σήμαινε κάποια απαγόρευση που αποθάρρυνε τη συμμετοχή μιας κοπέλας που βρισκόταν σε ηλικία γάμου στο πένθος για μια μη συγγενή της. Έτσι η Ήριννα μένει στο σπίτι της και γνέθει  ( Ηλακάτη =  ρόκα) εκφράζοντας τις σκέψεις της.

Η  μετάφραση της Τασούλας Καραγεωργίου συντήρησε  ζωντανή και αληθινή τη συγκίνηση που διαπερνά «το ἡδὺ καὶ μικρὸ ἔργο τῆς Ἤριννας καὶ ζωντανὸ τὸν θαυμασμὸ πρὸς τὴν τρυφερὴ ἀοιδό, ποὺ ὑπῆρξε γιὰ τὴν ὕστερη ἀρχαιότητα θρύλος ὁμόλογος μὲ ἐκεῖνον τοῦ Ἀρθούρου Ρεμπώ»

(…) «Ἁδὺ τὸ μικρὸν (=τὸ μικρὸ εἶναι ὄμορφο) διδάσκει ἡ  Ἤριννα, προβάλλοντας διὰ τοῦ ἔργου της ἕνα ἐπίκαιρο αἴτημα γιὰ ἐπιστροφὴ σὲ μιὰ ποίηση ποὺ εἶναι ἁπλή, ὅπως ἡ ἀλήθεια.»

Αντιγράφω ένα από τα επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας:

      Λιγοστοί είναι οι στίχοι της Ήριννας

      και λιτά τα τραγούδια της

όμως το έργο αυτό το μικρό

των Μουσών έχει πάρει  τη χάρη,

 των θνητών την εφήμερη μνήμη αγνοεί

κι η σκιά των πτερύγων της μέλαινας νύχτας

δεν το σκεπάζει.

Κι όλοι εμείς, αναρίθμητα  πλήθη των νέων αοιδών,

μαραινόμαστε , ξένε, από τη λήθη.

Σιγαλό το τραγούδι του κύκνου,

μα καλύτερο απ΄την ηχώ του κρωγμού των κοράκων ·

απ΄την άδεια ηχώ

που σκορπιέται και χάνεται

στ΄ανοιξιάτικα πέρα τα νέφη.



  Ήριννα. Ηλακάτη 
 Σπαράγματα και επιγράμματα 
  Εισαγωγή- μετάφραση- σχόλια:   Τασούλα Καραγεωργίου       Γαβριηλίδης, Ιανουάριος  2013