ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Σε μια προσπάθεια αναζήτησης κειμένων στα πλαίσια του μαθήματος της Φιλοσοφίας στη Β΄τάξη ,ξαναδιάβασα  την  πολύ καλή ποιητική συλλογή της Κατερίνας Ηλιοπούλου « ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΩΜΑΤΟΣ» .

Βρήκα πολλές αναλογίες με τον προβληματισμό του Σκεπτικισμού.

 ( Θα΄ταν μια ενδιαφέρουσα  εργασία για τους μαθητές, έστω  και μόνο στο  επίπεδο της διερεύνησης  του φιλοσοφικού ρεύματος  με το οποίο «διαλέγεται»  η ποιήτρια).

 Ο  κόσμος για την ποιήτρια ανολοκλήρωτος, ανοιχτός · η πραγματικότητα αφημένη στην εσωτερική μας όραση, μόνο αναπάντητα ερωτήματα  δημιουργεί.

Τι είναι πραγματικό, τι επινοημένο;  Γιατί οι άνθρωποι δεν αισθάνονται  ποτέ επαρκείς μέσα σε ό, τι νιώθουν ή ζουν;

Αυτά τα ερωτήματα , νομίζω, πως αγγίζει η Κατερίνα Ηλιοπούλου σ΄αυτή την ποιητική της συλλογή

Ξεχώρισα κάποια αποσπάσματα και μια ποιητική «παραβολή»:

 

Ήταν ένα χωριό χωμένο στην κοιλιά των λόφων, που ποθούσε παράφορα τη θάλασσα. Και καθώς ήταν αδύνατο ποτέ να τη φτάσει, πάγωνε γύρω από ένα κέντρο κενό χωρίς ελπίδα. Οι άνθρωποι όμως που ζούσαν εκεί τόσο βυθίζονταν με πείσμα μες στη λάσπη του, αρπάζονταν από τις πέτρες και τα δέντρα του. Βαθιά μες στην ψυχή τους έκαιγε ο καημός του σαν να μη ζούσαν κάθε μέρα στον τόπο τους σαν να 'ταν ο τόπος τους αλλού και να τους έλειπε. Με τίποτα δεν τον χόρταιναν. Τα χόρτα του ήταν βότανα. Με αυτά μονάχα γιάτρευαν τις πληγές τους. Χτίζανε σπίτια και δουλεύανε τη γη όργωναν και μάζευαν τον καρπό με φόβο με απληστία πως αύριο μεθαύριο θα 'χει σαλπάρει αφήνοντας τους κατάμονους κάτω από το απει­λητικό μάτι του βουνού χωρίς εστία και όλο πάσχιζαν να τον δέσουνε με όρια σπάζαν την πέτρα και έφτιαχναν μάντρες περίτεχνες και έχτιζαν το ένα σπίτι στον τοίχο του άλλου καθόντουσαν κοντά κοντά και ανάβανε μια κόκκινη μοχθηρή φωτιά και κάθε βράδυ ακούγανε τα τριξίματα και τους κρότους που ξεριζώνανε τον τόπο στην απέραντη προσπάθεια που έκανε να μετακινηθεί.

Κανένας δεν μιλούσε για το μυστικό αυτό που έκανε τα πηγάδια του χωριού να μην έχουνε στάσιμα νερά παρά συνεχώς να αναταράσσονται. Κι έτσι μεθούσαν πίνανε άλλος μόνος κι άλλοι με παρέα πίνανε και γλεντού­σαν κι αγκαλιάζονταν σφιχτά και άλλοτε χορεύανε σε κύκλο κανένας μην ξεφύγει κι άλλοτε μαχαιρώνονταν και έβριζε ο ένας τον άλλο αλλά όλα αυτά εξαιτίας που είχανε το μαράζι ενός τόπου που δεν τους ήθελε.

Μπορεί κανείς να περπατήσει

Το περπάτημα σε φέρνει κοντά σε μικρά πράγματα .

Μερικά μπορείς να τα ανοίξεις να τα σπάσεις 

Να τα ξεριζώσεις

Να δοκιμάσεις την αναπνοή σον μέσα στην αδρανή τους σάρκα

Άλλα είναι πιο δυσπρόσιτα

Μόνο το βλέμμα μπορεί να τα πλησιάσει

Αλλά το βλέμμα

Δεν αρκεί

Κλαδιά και φύλλα, αυλάκια γεμάτα νερό και βατράχια

Πέφτουν από τα μάτια μου

Σε κάθε βήμα το χώμα με πίνει διψασμένο

Ο τόπος γίνεται

Ένα κουτάλι που θέλει να με αδειάσει κάπου αλλού

Μάθημα III

Η νύχτα ήταν πάντα απέξω

Ποτέ δεν μ'άφηναν να μπω μέσα στη νύχτα

Νόμιζα πως ήταν άλλος τόπος

Που θα 'πρεπε να ταξιδέψεις πολύ για να τον βρεις

Μέχρι που κατάλαβα πως δεν υπάρχει.

Το σκοτάδι είναι διάτρητο παντού το λερώνουν

Τα φώτα και οι όγκοι το ψηλαφίζουν

Σπρώχνονται μέσα του να το καταλάβουν να το μαγαρίσουν

Έτσι μου έμεινε ανεκπλήρωτη αυτή

Η επιθυμία για το σκοτάδι το καθαρό το αδιάσπαστο

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.                   Η Κατερίνα Ηλιοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967..  Είναι απόφοιτος του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, τμήμα Χημείας και της Σχολής Καλών Τεχνών του Metropolitan University στο Λονδίνο. Έχει εκδώσει τα βιβλία ποίησης Ο κύριος Ταυ, εκδ. Μελάνι 2007 (βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω), Άσυλο, εκδόσεις Μελάνι, 2008 και Το βιβλίο του χώματος, εκδόσεις Μελάνι 2011. Έχει επιμεληθεί και μεταφράσει στα ελληνικά μια ανθολογία με ποίηση της Sylvia Plath (Σύλβια Πλαθ Ποιήματα εκδ. Κέδρος, 2003) καθώς και ποίηση της Mina Loy, του Ted Hughes, του Robert Hass, (περιοδικό Ποίηση, Ποιητική και poema.gr). Συνεπιμελείται τον δικτυακό τόπο για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση greekpoetrynow.com και είναι μέλος της ερευνητικής ποιητικής ομάδας poetry now.

2.                 ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ:   Φιλοσοφική τάση που καλλιεργεί την αμφιβολία για το κύρος της γνώσης. Οι σκεπτικιστές πιστεύουν πως τα όρια και οι δυνατότητες γνώσης είναι  περιορισμένα. Οι αισθήσεις μας συχνά μας εξαπατούν, όπως, για παράδειγμα, όταν ένα  αντικείμενο μάς φαίνεται διαφορετικό από απόσταση ή κάτω από ορισμένες συνθήκες φωτισμού.Σύμφωνα με τον Χιουμ δεν υπάρχουν γνώσεις που πηγάζουν από τη νόηση αλλά μόνο γνώσεις  που προσλαμβάνονται από την εμπειρία και την παρατήρηση. Η γνώση μας προέρχεται αποκλειστικά από τις αισθήσεις μας. Αυτό που ονομάζουμε γνώση είναι προϊόν του συνειρμού των εντυπώσεών μας από τον εξωτερικό κόσμο (π.χ. ο ήλιος που ανατέλλει κάθε μέρα)