Κριτήριο αξιολόγησης Νεοελληνικής Γλώσσας Γ΄ Λυκείου

Σύμφωνα με το νέο τρόπο ενιαίας εξέτασης Γλώσσας- Λογοτεχνίας 

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ : Άνθρωπος και Επιστήμη 

ΚΕΙΜΕΝΟ Ι 

 Απόσπασμα από συνέντευξη του Γιώργου Παξινού στο δημοσιογράφο Δ. Μαριδάκη .

  Ο καθηγητής και νευροεπιστήμονας Γιώργος Παξινός είναι ο άνθρωπος που χαρτογράφησε τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μέλος της Αυστραλιανής Ακαδημίας Επιστημών και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών 

-        Αυτή η αντίφαση από τη μια να προοδεύει η επιστήμη και από την άλλη να καταστρέφεται το περιβάλλον και η κοινωνία μας να μην γίνεται τελικά πιο ευτυχισμένη έχει κλονίσει την πίστη σας προς την επιστήμη;  

-   Η επιστήμη είναι δίκοπο μαχαίρι, έχει βελτιώσει πολύ την ανθρώπινη ζωή και έχει αυξήσει το προσδόκιμο ζωής αλλά από την άλλη φορτώνουμε στις μέλλουσες γενεές την καταστροφή της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος, την εξαφάνιση ολόκληρων ειδών κ.λπ. Από το 1969 έλεγα ότι η επιστήμη είναι και το πρόβλημα και η λύση. Ωστόσο δυστυχώς στις μέρες μας δεν εισακούονται οι επιστήμονες που μιλούν για την καταστροφή του περιβάλλοντος και τις συνέπειές της. Και ο λόγος είναι ότι υπάρχουν ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα που κερδίζουν τρισεκατομμύρια συνεχίζοντας να βγάζουν πετρέλαιο, κάρβουνο και αέριο από τη γη. Από αυτά τα τρισεκατομμύρια χαλάνε κάποια για την επιβίωσή τους και για να πείσουν την κοινωνία να μην ανησυχεί. Παρόμοια ενεργούσαν και με το κάπνισμα.

-        Η επιστήμη έχει ηθικούς περιορισμούς ή λογοδοτεί μόνο στην ανθρώπινη περιέργεια και έρευνα;

Υπάρχουν όρια μέσα στα οποία δουλεύουμε ακόμα κι όταν δουλεύουμε με ποντίκια. Για να κάνουμε το οποιοδήποτε πείραμα λαμβάνουμε έγκριση από το Σώμα Ηθικής στο Πανεπιστήμιο. Από εκεί και πέρα δεν γνωρίζω να υπάρχουν όρια στο τι ερευνά κανείς εκτός για το θέμα της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Σε κάθε περίπτωση πάντως οι επιστήμονες ενδιαφέρονται να ικανοποιήσουν τις δικές τους επιδιώξεις και δεν λειτουργούν έχοντας κατά νου το καλό της ανθρωπότητας. Ακόμα και ο Φλέμινγκ που ανακάλυψε την πενικιλίνη είχε πει ότι η ανακάλυψή τους προήλθε από την περιέργειά τους κι ότι δεν είχαν σκεφτεί την ανθρωπότητα που υποφέρει.
Το ότι βοήθησε βέβαια η ανακάλυψή τους τους ανθρώπους είναι ευχάριστο αλλά δεν ήταν αυτός ο σκοπός.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙ

Σκαλκέας Γρηγόρης ( Ο Γρηγόριος Δ. Σκαλκέας ήταν  καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκός  )   Εφημερίδα το Βήμα  12/1/2003.

                                                              Οι  στόχοι της επιστήμης στον καινούριο αιώνα

( διασκευή )

            (….)     Ο επιστήμονας βαρύνεται με πολύμορφη ευθύνη για τη γνώση που κατά κάποιον τρόπο παράγει και οφείλει να προβλέπει οποιοδήποτε πιθανό κίνδυνο που θα μπορούσε να προέλθει από τη χρήση της - ή την κατάχρησή της - στο μέλλον για τον άνθρωπο και για την οικουμένη. Πρέπει να αποφασίζει με άγρυπνη συνείδηση και υπευθυνότητα εάν τα αποτελέσματα των ερευνών του πρέπει τελικά να εφαρμοσθούν. Κάθε επιστημονικό επίτευγμα φρονώ πως πρέπει να εξετάζεται όχι μόνο ως γνωστική ή υλική κατάκτηση, αλλά και για το αν θα αποβεί ευεργετικό ή επιζήμιο, ή και καταστρεπτικό, για την ύπαρξη του ανθρώπου. Τον έλεγχο αυτό ουδείς άλλος μπορεί ή επιτρέπεται να επιβάλλει στη συνειδητή ελευθερία του επιστήμονα παρά μόνον η συναίσθηση της ανθρώπινης και γενικά της κοινωνικής του ευθύνης.

            Δυστυχώς, όμως, οι αποφάσεις για τη χρησιμοποίηση από τη σύγχρονη τεχνολογία επιστημονικών γνώσεων και ανακαλύψεων δεν ανήκουν πάντοτε στην απόφαση ή στη σύμφωνη γνώμη εκείνων που τις ανακάλυψαν, ούτε οι πολλαπλές συνέπειες από τη χρήση τους έχουν όσο και όπως θα άρμοζε υπολογισθεί. Για τούτο, συχνά οι στόχοι μιας ερευνητικής πορείας διασπείρονται. Πολλοί διάσημοι ερευνητές, όπως ο Henri Becquerel, ο Heinrich Hertz και άλλοι ισάξιοί τους, δεν μπόρεσαν να προβλέψουν τις πρακτικές εφαρμογές των ανακαλύψεών τους. Και ο Oppenheimer, όταν πληροφορήθηκε την καταστροφή της Χιροσίμα, ένιωσε βαριές τύψεις συνειδήσεως, διότι είχε τόσο αποφασιστικά συμβάλει στη διάσπαση του ατόμου, που βέβαια δόξασε και την επιστήμη και το όνομά του, αλλά διέσπασε και το ιερό κύρος του Ανθρώπου, προσφέροντάς του τη φονικότερη δύναμη. Και αργότερα, ο Χάιντεγκερ, όταν πληροφορήθηκε την άλωση του γενετικού μυστηρίου του ανθρώπου, είπε πως «τώρα μόνο ένας Θεός μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα».

            Ως τελικός σκοπός της επιστήμης ανακύπτει σταθερά ο εξανθρωπισμός της ζωής και ως σκοπός της ζωής ο εξανθρωπισμός της επιστήμης, ώστε να υπηρετείται ο Άνθρωπος. Διότι μόνο με τον απόλυτο σεβασμό προς τον Άνθρωπο μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο υλισμός και ο υπέρμετρος ευδαιμονισμός που κυριαρχεί και ορίζει την εποχή μας, και μόνο έτσι μπορεί να τιθασευθεί η επιστημονική αναρχία. Ο επιστήμονας οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι πάνω από όλα βρίσκεται, αμετάθετος και αναντικατάστατος, ο Άνθρωπος. Και όπως, πολύ εύστοχα, όρισε ο Καντ: «ο άνθρωπος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ποτέ ως μέσον, για κάποιο σκοπό, αλλά να θεωρείται αυτός, ο ίδιος, ο τελικός σκοπός».

            Για να παραμείνουν όμως οι στόχοι της επιστήμης ανθρωποκεντρικοί, κρίνεται απολύτως αναγκαίος ο επανακαθορισμός τους από «προσωπικότητες με υψηλά ηθικά ιδανικά», κατά τον Αϊνστάιν, δηλαδή από έντιμους, υψηλόφρονες, συνεπείς και ανιδιοτελείς, διορατικούς, ειλικρινείς και αντικειμενικούς ανθρώπους-επιστήμονες.     Σήμερα, που ο άνθρωπος υποβιβάζεται και γίνεται αντικείμενο, αριθμός, που πωλούνται και αγοράζονται οι υπαρκτικές του ανάγκες και τα ιδανικά του, αποτελεί κρισιμότατο χρέος του αιώνα μας να συνειδητοποιήσει η κοινότητα των επιστημόνων τον κίνδυνο και να αντιδράσει αποτελεσματικά, δαμάζοντας την τεχνοκρατία, μεταλλάσσοντας αποφασιστικά το υλιστικό υπόβαθρο της κοινωνίας και αποκαθιστώντας τον ανθρωπισμό ως απαραίτητη αξίωση του ανθρωπίνου όντος για κάθε εποχή. «Ο ανθρωπισμός», μας λέγει ο καθηγητής Τατάκης, «που θέλουμε να πραγματώσουμε, να έχει πάλι τόσο πλάτος και βάθος, ώστε να περιλάβει όλα τα έργα του ανθρώπου, βάζοντας το καθένα στη σωστή του θέση». H αναγέννηση, λοιπόν, αυτού του νέου ανθρωπισμού, που αξιώνουμε όλοι, συνιστά - όπως θα παρατηρούσε εύστοχα ο Erich Fromm - «μια αντίδραση στην απειλή εναντίον του ανθρώπου, μια απειλή που ολοένα μεγαλώνει».

            Αυτός ο νέος ανθρωπισμός οφείλει να συμβιώσει και να λειτουργήσει αρμονικά με τη σύγχρονη, πολύμορφη και πολυδύναμη επιστήμη, και στο ηθικό και στο διανοητικό και στο υλικό πεδίο του σημερινού ανθρώπου. Διότι δεν απορρίπτει τον τεχνικό πολιτισμό με τις τεχνολογικές του κορυφώσεις, αλλά τον αξιοποιεί, τον προάγει, τον εξανθρωπίζει. H επιστήμη και η τεχνολογία οφείλουν να αποκαταστήσουν μια γόνιμη σύζευξη με τα κελεύσματα του ανθρωπισμού, ώστε να αντικρίσουν τον άνθρωπο ως ψυχοσωματικό ον.

            Ένα τέτοιο συνειδητό αντίκρισμα σημαίνει πως ο τεχνολογικός πολιτισμός δεν βρίσκεται σε διάσταση με τον πνευματικό πολιτισμό, αλλά πως και οι δύο χρειάζονται, και οφείλουν, να συνεργασθούν για το καλό του ανθρώπου, του όντος, που βρίσκεται από καταβολής του κόσμου επικεφαλής της Δημιουργίας όλης. Συνειδητοποιώντας ο σύγχρονος επιστήμονας την άποψη αυτή, οφείλει να κατευθύνει την έρευνα και την όλη δράση του προς τη σταθερή προαγωγή και ανύψωση του ανθρώπου. Έτσι θα τον προφυλάξει και από την αλλοτρίωση, που τον οδηγεί στον οντολογικό του υποβιβασμό, και από τη μηχανοποίηση του βίου του και από τον υλιστικό του εναγκαλισμό, αποσαφηνίζοντας τους «συγκεχυμένους σκοπούς» των καιρών μας, κατά Αϊνστάιν, και επανατοποθετώντας, ως ύψιστο αίτημα της Ιστορίας, τον συνεχή εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Διαφορετικά, η ζωή θα καταντήσει ένας διαρκής εφιάλτης... 

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ

"Η ζωή του Γαλιλαίου"

 Το θεατρικό αυτό έργο είχε γραφεί το 1938 αλλά ο Μπρεχτ (1898-1956) το διασκεύασε μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την ατομική βόμβα της Χιροσίμας. Η υποχώρηση του Γαλιλαίου μπροστά στην Ιερά Εξέταση το 17ο αιώνα, δεν παρουσιάζεται σαν αναγκαίος συμβιβασμός για την πρόοδο της επιστήμης αλλά σαν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ο Γαλιλαίος είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως δεν είναι ο Ήλιος που γυρίζει γύρω από τη Γη, αλλά η Γη που περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο, όπως και όλοι οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Ανακοίνωσε περιχαρής την ανακάλυψή του, για να διαπιστώσει πως η έρευνα και η επιστήμη δεν είχαν καμιά τύχη στην εποχή του. Η ανακοίνωσή του θεωρήθηκε φοβερή βλαστήμια κατά του θεού. Τον είπαν αιρετικό. Ο Γαλιλαίος επέμενε στην άποψή του με αποτέλεσμα στις 22 Ιουνίου του 1633, να τον συλλάβει η Ιερή Εξέταση και να τον φυλακίσει. Συνέχισε να επιμένει πως η Γη γυρίζει και πως αυτό είναι ανεξάρτητο από τη θρησκεία. Από τα μέσα Ιανουαρίου του 1634 κι ενώ πατούσε πια τα εβδομήντα του, οι δεσμοφύλακες άρχισαν να τον υποβάλλουν σε φριχτά βασανιστήρια. Στις 10 Φεβρουαρίου του 1634, γονατιστός μπροστά στους ιεροεξεταστές, απαρνήθηκε τη θεωρία του ως λαθεμένη και αιρετική. Λέγεται πως, την ίδια στιγμή, μουρμούρισε: «Και όμως, γυρίζει». 

                                            Πρόλογος στην αμερικάνικη διασκευή

   Πρόθεση μου ήταν ανάμεσα σ' άλλα να δώσω μια αφτιασίδωτη εικόνα μιας νέας εποχής -ένα δύσκολο εγχείρημα, επειδή γύρω μου όλοι ήταν πεπεισμένοι ότι στη δική μας εποχή έλειπαν τα πάντα για να είναι μια νέα εποχή. Η «ατομική εποχή» έκανε το ντεμπούτο της στη Χιροσίμα, όταν η δουλειά μας βρισκόταν στη μέση. Από τη μια μέρα στην άλλη διαβαζόταν με διαφορετικό τρόπο η βιογραφία του ιδρυτή της νέας φυσικής. Η κόλαση που εξαπολύθηκε από τη μεγάλη βόμβα έβαζε σε διαφορετικό, οξύτερο φως τη διαμάχη του Γαλιλαίου με την εξουσία. ( ….)

Πρέπει να ξέρει κανείς ότι η παράσταση μας συνέπεσε να γίνει στο χρόνο και στη χώρα όπου κατασκευάστηκε η ατομική βόμβα και αξιοποιήθηκε στρατιωτικά κι ότι η ατομική φυσική καλυπτόταν μέσα σ' ένα πυκνό μυστήριο. Η μέρα που ρίχτηκε η βόμβα θα μείνει αξέχαστη στον καθένα που την έζησε στις ΗΠΑ. Ο πόλεμος με την Ιαπωνία ήταν εκείνος που είχε κοστίσει πραγματικές θυσίες στις ΗΠΑ. Οι μεταφορές των στρατευμάτων ξεκινούν από τη Δυτική Ακτή κι εκεί επέστρεφαν οι τραυματίες και τα θύματα των ασιατικών ασθενειών. Όταν έφτασαν στο Λος Άντζελες οι πρώτες ειδήσεις, όλοι ήξεραν πως αυτό σήμαινε το τέλος του φοβερού πολέμου, την επιστροφή των γιων και των αδερφών τους. Όμως στη μεγάλη πόλη εκδηλώθηκε μια εκπληκτική θλίψη. Ο συγγραφέας άκουσε εισπράκτορες λεωφορείων και πωλήτριες στις λαχαναγορές να εκφράζουν μόνο φρίκη. Ήταν η νίκη, αλλά ήταν η ντροπή της ήττας.  Ύστερα ήρθε το γεγονός ότι στρατιωτικοί και πολιτικοί κράτησαν μυστική τη γιγάντια πηγή ενέργειας, πράγμα που εξερέθισε τους διανοούμενους. Η ελευθερία της έρευνας, η ανταλλαγή των ανακαλύψεων, η διεθνής κοινωνία των ερευνητών, όλα είχαν νεκρωθεί από το κράτος που ενέπνεε μεγάλη δυσπιστία. Μεγάλοι φυσικοί εγκατέλειπαν, σα να δραπέτευαν, τις θέσεις τους στην υπηρεσία της πολεμόχαρης κυβέρνησης τους. Ένας από τους πιο διάσημους δέχτηκε μια διδασκαλική θέση που τον ανάγκαζε να σπαταλά τις ώρες του για τη διδασκαλία των πιο στοιχειωδών αρχικών βάσεων, μόνο και μόνο για να μην είναι αναγκασμένος να εργάζεται υπό τις διαταγές αυτών των αρχών. Είχε γίνει ύβρις το ν' ανακαλύπτει κανείς κάτι. ( Μ.Μπρεχτ )

                               

                                               Θεατρικό έργο «Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ» (απόσπασμα)

Ο Γαλιλαίος, αφού προηγούμενα μπροστά στην Ιερά Εξέταση αποκήρυξε τις ιδέες του για την κίνηση των ουρανίων σωμάτων, ζει πλουσιοπάροχα στο σπίτι όπου δέχεται την επίσκεψη του παλιού του μαθητή Ανδρέα.

«ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΑΡΤI:

Η επιστήμη ξέρει μια μονάχα εντολή: την επιστημονική προσφορά.

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ:

Και την έδωσα. Καλώς ήρθες στον υπόνομο, αδερφέ στην επιστήμη και ξάδερφε στην προδοσία! Τρως ψάρι; Έχω ψάρι. Αυτό που βρωμά δεν είναι τα ψάρι μου, μα εγώ. Ξεπουλάω, εσύ είσαι αγοραστής. Ω το αντίκρυσμα του βιβλίου, πού δεν μπορείς να του αντισταθείς, του αγιασμένου είδους. Σου τρέχουν τα σάλια και οι κατάρες πνίγονται. Η μεγάλη Βαβυλωνία, το δολοφονικό κτήνος, η πυρωμένη, ανοίγει τα σκέλια και όλα γίνονται αλλιώτικα! Ας είναι αγιασμένη η όσια, άσπιλη, κατεχόμενη απ' το φόβο του θανάτου κοινότητα μας!

ΑΝΤΡΕΑΣ:

Ο φόβος του θανάτου είναι ανθρώπινος! Οι ανθρώπινες αδυναμίες δεν ενδιαφέρουν την επιστήμη.

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ:

Όχι! - Αγαπητέ μου Σάρτι, και στην παρούσα μου κατάσταση αισθάνομαι ακόμη ικανός να σας κάνω μερικές υποδείξεις για το τι ενδιαφέρει την επιστήμη, στην οποία έχετε αφιερωθεί. (Μικρή παύση).

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ(ακαδημαϊκά, τα χέρια σταυρωμένα πάνω στην κοιλιά):

     Στις ελεύθερες ώρες μου, κι έχω πολλές, μελέτησα την περίπτωση μου και σκέφτηκα πώς θα την κρίνει ο κόσμος της επιστήμης, στον οποίον εγώ πια δεν συγκαταλέγομαι. Ακόμα κι ένας έμπορος μαλλιού πρέπει να ενδιαφέρεται, πέρα από το ν' αγοράσει φτηνά και να πουλά ακριβά, επίσης και για την ανεμπόδιστη διεξαγωγή του εμπορίου του μαλλιού. Η παρακολούθηση της επιστήμης μου φαίνεται, σε σχέση με αυτό, πως απαιτεί ιδιαίτερη γενναιότητα. Ασχολείται με τη γνώση, που κερδίζεται από την αμφιβολία. Να κερδίσει γνώση πάν' από όλα για όλους, νοιάζεται, να γεννήσει την αμφιβολία σ' όλους. Όμως το μεγάλο μέρος του πληθυσμού κρατιέται από τους πρίγκιπες, τους γαιοκτήμονες και τους ιερωμένους μέσα σε μια μαργαριταρένια ομίχλη δεισιδαιμονίας και αρχαίων λόγων που αποκρύπτει τις μηχανορραφίες των ανθρώπων. Η δυστυχία των πολλών είναι παλιό σαν τα βουνά και την παρουσιάζουν από άμβωνος και από καθ' έδρας, για ακατάλυτη σαν τα βουνά. Η καινούρια μας τέχνη της αμφιβολίας γοήτεψε το μεγάλο κοινό. Μας πήρε το τηλεσκόπιο από τα χέρια και το κατεύθυνε πάνω στους βασανιστές του. Αυτοί οι ιδιοτελείς και βίαιοι άνθρωποι, που εκμεταλλεύθηκαν λαίμαργα τους καρπούς της επιστήμης, ένιωσαν να κατευθύνεται ταυτόχρονα το ψυχρό μάτι της επιστήμης και πάνω στη χιλιόχρονη μα τεχνητή δυστυχία, που θα μπορούσε ολοφάνερα να παραμεριστεί, αν παραμεριστούν αυτοί. Μας πλημμύρισαν με απειλές και δελεασμούς που δεν μπορούν να τους αντισταθούν οι αδύναμες ψυχές. Όμως μπορούμε να αρνηθούμε τον εαυτό μας στο πλήθος και εντούτοις να παραμείνουμε επιστήμονες; Αποκτήσαμε κάποια εποπτεία πάνω στις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων, όμως έξω από κάθε υπολογισμό είναι ακόμα οι κινήσεις των Κυρίαρχων πάνω στους λαούς. Ο αγώνας για την εκτίμηση του ουρανού κερδίσθηκε με την αμφιβολία. Η επιστήμη έχει να κάνει και με τους δυο αγώνες. Μια ανθρωπότητα που σκοντάφτει πάνω σε αυτή τη μαργαριταρένια ομίχλη δεισιδαιμονίας και αρχαίων λόγων, που είναι πέρα για πέρα άμαθη για να ξεδιπλώσει τις δικές της δυνάμεις, δεν θα είναι ικανή για να ξεδιπλώσει της δυνάμεις της φύσης που της αποκαλύπτονται.

Για ποιο σκοπό εργαζόμαστε ; θεωρώ πως ο μοναδικός σκοπός της επιστήμης έγκειται στο ξελάφρωμα της ανθρώπινης ύπαρξης από το μόχθο.

Όταν επιστήμονες τρομοκρατημένοι από ιδιοτελείς δυνάμεις αρκούνται να συγκεντρώνουν γνώσεις χάριν της γνώσεως, μπορεί η επιστήμη να καταντήσει σακάτης και οι καινούριες σας μηχανές να σημάνουν μονάχα καινούριες δυστυχίες. Μπορεί να ανακαλύψετε με τον καιρό όλα όσα είναι δυνατόν να ανακαλυφθούν και η πρόοδος σας θα είναι μονάχα μια πορεία απομάκρυνσης από την ανθρωπότητα. Το χάσμα ανάμεσα σε σας και σε αυτήν θα είναι τόσο μεγάλο, που η κραυγή του θριάμβου σας για μια καινούρια κατάκτηση να δεχτεί σαν απάντηση μια παγκόσμια κραυγή φρίκης. Είχα σαν επιστήμονας μια μοναδική δυνατότητα. Στην εποχή μου κατάκτησε η αστρονομία τις αγορές. Κάτω από αυτές τις εντελώς ξεχωριστές συνθήκες, η σταθερότητα ενός άντρα θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλα τραντάγματα. Αν είχα αντισταθεί θα μπορούσαν οι φυσικοί επιστήμονες να φτάσουν σε κάτι ανάλογο με τον όρκο του Ιπποκράτη, των γιατρών, στην πανηγυρική υπόσχεση να χρησιμοποιούν τη γνώση τους μονάχα για το καλό της ανθρωπότητας! Όπως είναι τώρα, το πιο πολύ που μπορεί κανείς να ελπίζει, είναι ένα γένος εφευρετικών νάνων, πρόθυμων να εκμισθώνονται για τα πάντα. Έφτασα ακόμα στην πεποίθηση πως ποτέ δε βρέθηκα σε πραγματικό κίνδυνο. Για μερικά χρόνια ήμουνα το ίδιο ισχυρός όσο και η εξουσία. Και παράδωσα τη γνώση μου στους δυνάστες, να τη χρησιμοποιήσουν, να μην τη χρησιμοποιήσουν, να της κάνουν κακή χρήση εντελώς σύμφωνα με το πώς υπηρετούσε τους σκοπούς τους».

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ Α ΄

Να αποδώσετε συνοπτικά σε 60- 70 λέξεις τις απόψεις που διατυπώνονται στο κείμενο Ι και στο κείμενο ΙΙ σχετικά με τους στόχους και τις επιδιώξεις των επιστημόνων στη σύγχρονη εποχή

 ( μονάδες 10)

ΘΕΜΑ Β΄

   

1.     α) Στο κείμενο  ΙΙ ο Γ.Σκαλκέας παραθέτει ιστορικά δεδομένα  και απόψεις ειδικών. Να εντοπίσετε δύο τέτοια στοιχεία και να σχολιάσετε  : α) τον  τρόπο  με τον οποίο λειτουργούν στο κείμενο και β) το  πώς υπηρετούν την πρόθεση του συντάκτη                  

( μονάδες 7)

           β) Στο απόσπασμα  «Στις ελεύθερες ώρες μου……………Μας πλημμύρισαν με απειλές και δελεασμούς που δεν μπορούν να τους αντισταθούν οι αδύναμες ψυχές »   του κειμένου ΙΙΙ  να βρείτε τρεις διαφορετικούς εκφραστικούς τρόπους  με τους οποίους ο Γαλιλαίος καταθέτει τις απόψεις του για τις ευθύνες του επιστήμονα απέναντι στην κοινωνία και να σχολιάσετε το λειτουργικό τους  ρόλο στο μονόλογο – αυτοκριτική του πρωταγωνιστή

( μονάδες 8)

2.     Λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε ο Γαλιλαίος , να ερμηνεύσετε τη φράση του «Ας είναι αγιασμένη η όσια, άσπιλη, κατεχόμενη απ' το φόβο του θανάτου κοινότητα μας!» στο κείμενο ΙΙ (70-80 λέξεις).

( μονάδες 15)

3.   « Σήμερα, που ο άνθρωπος υποβιβάζεται και γίνεται αντικείμενο, αριθμός, που πωλούνται και αγοράζονται οι υπαρκτικές του ανάγκες και τα ιδανικά του, αποτελεί κρισιμότατο χρέος του αιώνα μας να συνειδητοποιήσει η κοινότητα των επιστημόνων τον κίνδυνο και να αντιδράσει αποτελεσματικά»

         Να διερευνήσετε το είδος της σύνδεσης των προτάσεων (ασύνδετο, παρατακτική, υποτακτική) στην παρακάτω περίοδο λόγου και να μετατρέψετε την περίοδο σε μια σειρά από κύριες προτάσεις. Τι αλλάζει ως προς το ύφος και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα σε σχέση με το αρχικό απόσπασμα;

( μονάδες 15 )

ΘΕΜΑ Γ ΄

Ο Γ.Σκαλκέας και ο Γαλιλαίος στα κείμενα ΙΙ και ΙΙΙ διατυπώνουν  τα αίτια που εμποδίζουν την επιστήμη να τεθεί στις υπηρεσίες του ανθρώπου .Λαμβάνοντας υπ΄όψιν σας την εποχή που έζησε ο καθένας , να παρουσιάσετε  αυτές τις αιτίες  σε μια παράγραφο 100 περίπου λέξεων , που θα αναπτύσσεται με σύγκριση – αντίθεση

( μονάδες 15 )

ΘΕΜΑ Δ΄

   Η επιστήμη κατηγορείται σήμερα για πολλά  από τα προβλήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Ευαισθητοποιημένοι από το γεγονός αυτό δημοσιεύετε  στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας τις θέσεις σας για τις προϋποθέσεις με τις  οποίες οι επιστήμονες καθίστανται ικανοί να ανταποκρίνονται στον κοινωνικό τους ρόλο ( 300 λέξεις )

( μονάδες 30 )