Σάββατο 26 Μαΐου 2012

Μια δεύτερη ματιά στο παράλληλο κείμενο των πανελλαδικών εξετάσεων στη Λογοτεχνίας της Θεωρητικής





Μια δεύτερη ματιά στο παράλληλο κείμενο των πανελλαδικών εξετάσεων στη Λογοτεχνία της Θεωρητικής κατεύθυνσης, μεταμεσονύκτια….

Τάσος Λειβαδίτης

Αυτοβιογραφία

Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ
τ’ ὄνομά μου,

η ανάμνηση και η σύνδεση  με το παρελθόν του αποτελεί στοιχείο βίου για τον ποιητή. Ανακαλύπτει τον εαυτό του μέσα από το παρελθόν (ατομικό ή συλλογικό ) το οποίο εσωτερικεύει  αφήνοντας  σημάδια ανεξίτηλα στο παρόν του.

στὴν ἡλικία μου χιονίζει, χιονίζει ἀδιάκοπα

Ό, τι τον πονάει δεν είναι ο χρόνος που απλά περνά, δεν είναι μόνο «το γήρασμα του σώματος και της μορφής» του. Στη ζωή και στην ποίηση του «χιονίζει» γιατί οράματα και αγώνες διαψεύστηκαν και ματαιώθηκαν. Ο Λειβαδίτης ανήκει στην Α΄μεταπολεμική γενιά . Μαζί του οι:  Άρης Αλεξάνδρου, Μανόλης Αναγνωστάκης, Μιχάλης Κατσαρός, Κλείτος Κύρου, Δημήτρης Χριστοδούλου, Τάκης Σινόπουλος, Θανάσης Κωσταβάρας,  Τίτος Πατρίκιος:  εκφράζουν  την αντιστασιακή ή κοινωνική ποίηση· έχοντας βιώσει τους πιο φρικτούς πολέμους , την Κατοχή  και την περιπέτεια του Εμφυλίου, καταγράφουν αυτή τη φρίκη μέσα στα έργα τους.
 Με έκφραση τρυφερότητας και συμπόνιας , εις εαυτόν και εις άλλους αγωνιστές- ποιητές ,ο Τάσος Λειβαδίτης κάνει μια εσωτερική αναδίπλωση και αναζητά  το νόημα της ζωής στο παρελθόν μετά από τη διάψευση των προσδοκιών και την προδοσία του ως αγωνιστή για έναν καλύτερο κόσμο.

δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή,

Ο Λειβαδίτης στα περισσότερα ποιήματά του δεν αντέχει να ζει μακριά από τα χρόνια της νιότης, της αισιοδοξίας, του ονείρου. Αρυτίδωτο το όραμα της ηρωικής εποχής της νεότητας , όμως ο αόριστος χρόνος τελεσιδικεί και εδώ τη θέση του, ήταν κάποτε, όχι τώρα…
Κι εδώ βαραίνει η πικρή διαπίστωση: είναι αργά για όλα, η απόλυτη μοναξιά είναι παρούσα,  η σπαταλημένη ζωή κραυγάζει το κενό της:

κι ὅμως τὴν ἄφησα
γιὰ ν’ ἁρπαχτῶ ἀπ’ τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας,

"Ξέχασε να ζήσει "γιατί αφιερώθηκε σε αγώνες υψηλούς, της ζωής και της τέχνης. Δρόμοι δύσβατοι, με «πελώρια αγκάθια» αφού προσβλέπουν στην αιωνιότητα και τολμούν να αναμετρηθούν με την  σαγήνη των γήινων ανθρωπίνων, θνητών  απολαύσεων. 

Κι αλλού  ο Λειβαδίτης τραγουδά την εποποιία της ερημιάς που νιώθει. Τραγικός ήρωας φαντάζει στα μάτια μας που παλεύει με δυνάμεις υπέρτερες του εαυτού του σ΄ένα λαβύρινθο φορτισμένο με πληγές – «πελώρια αγκάθια»

«Κύριε, αμάρτησα ενώπιον σου: ονειρεύτηκα πολύ. Έτσι ξέχασα να ζήσω.»

Ο αόριστος χρόνος κυριαρχεί για να δείξει κάτι το οριστικά ματαιωμένο ( άφησα, δίψασα ) 
Αυτή  η  περιπλάνηση του σε γεγονότα και εικόνες του παρελθόντος, καταγράφουν ένα  ρίγος  ιδιότυπου « θανάτου»  : μιας « πληγής» διαφορετικής βέβαια από αυτή του Καβάφη ,αυτήν της διάψευσης.

μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα
χτύπημα
ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπ’ τὸ αὐριανό μου
τίποτα
κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου
ἐκτὸς ἀπ’ τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο εἶμαι ἐδῶ, ἀνάμεσά σας,
κι ὁλομόναχος,


Υπαρξιακό κενό , αδυναμία   να μάθει ποιος είναι, ποιος τον οδηγεί και πού τον πάει ( μετέωρο μένει το ερώτημα για το « χτύπημα» στο οποίο αναφέρεται) Θρήνος για πόθους που δεν εκπληρώθηκαν, για τη μοναξιά  που αποτελεί τον κοινό παρονομαστή στον σκληρό κόσμο που ζει. Η συντριβή γίνεται στοιχείο ζωής , στοιχείο που η ζωή το ενσωματώνει και το υπερβαίνει: ο ποιητής δηλώνει, «είμαι εδώ» κι αυτό είναι αρκετό για να ανατρέψει  την καταφυγή στον αναχωρητισμό. «Το  συγγραφικό εγώ δεν συρρικνώνεται σε μια αυτάρεσκη λατρεία του εαυτού του (όπως ίσως συμβαίνει στην «Μελαγχολία» του Καβάφη) αλλά διαστέλλεται για να μας χωρέσει όλους, όπως έλεγε ο Τ.Πατρίκιος για τον Λειβαδίτη .

Κοινωνική  και διάπλατη η ποίησή του, αυτάρεσκη και ελιτίστικη η πρόταση του Καβάφη στη « Μελαγχολία» θα λέγαμε.

«Μεγάλα όνειρα της νιότης μας, δεν πραγματοποιηθήκατε ποτέ όμως εσείς είναι που δώσατε αυτό το βάθος στη ματαιότητα...» θα πει αλλού.

κ’ ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια, ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις
ὕστερ’ ἀπὸ χρόνια,
ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα.

Ἐπάγγελμά μου: τὸ ἀκατόρθωτο.


Διαβάζοντας θυμήθηκα το «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε / αδελφέ μου, από τον κόσμο / εμείς τραγουδάμε / για να σμίξουμε με τον κόσμο» του Γ.Ρίτσου….


ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Ο  Τάσος Λειβαδίτης γιος του Λύσανδρου και της Βασιλικής, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Μεταξουργείο. Το 1940 γράφτηκε στην Νομική Σχολή γρήγορα όμως το κερδίζει η ποίηση. Κατά την διάρκεια του πολέμου, εισχωρεί στην Αντίσταση κατά των Γερμανών και οργανώνεται στην ΕΠΟΝ.
Μετά τον πόλεμο ακολουθούν τα δύσκολα χρόνια της εξορίας, συλλαμβάνεται και εξορίζεται όπως πολλοί αριστεροί καλλιτέχνες και διανοούμενοι ( Ρίτσος, Αλεξάνδρου, Κατράκης και άλλοι πολλοί). Μούδρο, Μακρόνησος, Αϊ Στράτης, φυλακές Χατζηκώστα είναι οι σταθμοί της εξορίας του. Από το 1947 ως το 1951 όπου και ελευθερώνεται.
Εργάστηκε ως κριτικός στην εφημερίδα «Αυγή», µέχρι τη χούντα όπου ο ποιητής αναγκάστηκε να δίνει κείµενα µε το ψευδώνυµο Ρόκκος σε περιοδικά ποικίλης ύλης για να βιοποριστεί. Συνεχίζει όμως να γράφει ποιήματα αν και δεν δημοσιεύονται.
Μετά το τέλος της Χούντας θα συνεχίσει να γράφει ποιήματα και να εκδίδει συλλογές. Ποιήματα γεμάτα όνειρα και ουτοπία. Ο Λειβαδίτης γράφει για την επανάσταση, τον έρωτα και την ύπαρξη.
Τα ποιήματα του πάντα με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο αλλά και βιώματα δικά του, συναισθήματα φόβους, υπαρξιακές αγωνίες και όνειρα. Πολλά μελοποιήθηκαν από μεγάλους συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Λοΐζος και ο Γιώργος Τσαγκάρης ενώ μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. 








Παρασκευή 25 Μαΐου 2012

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ


 Θέματα βατά , σαφή και αναμενόμενα , που νομίζω πως δικαιώνουν τους μαθητές που προετοιμάστηκαν καλά.

Υπέροχο το ποίημα του Τ.Λειβαδίτη που δόθηκε ως παράλληλο!

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2012




ΚΕΙΜΕΝΟ

Κωνσταντῖνος Καβάφης

Μελαγχολία τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου
ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ· 595 μ.Χ.

Τό γήρασμα τοῦ σώματος καί τῆς μορφῆς μου
εἶναι πληγή ἀπό φρικτό μαχαῖρι.
Δέν ἔχω ἐγκαρτέρησι καμιά.
Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως,
πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα·
νάρκης τοῦ ἄλγους δοκιμές, ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ.

Εἶναι πληγή ἀπό φρικτό μαχαῖρι. ⎯
Τά φάρμακά σου φέρε Τέχνη τῆς Ποιήσεως,
πού κάμνουνε ⎯ για λίγο ⎯ νά μή νοιώθεται ἡ πληγή.
(1921)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α1. Τρία από τα βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Κ. Καβάφη είναι η πεζολογία, η ιδιότυπη γλώσσα και η χρήση συμβόλων. Για το κάθε ένα από τα παραπάνω γνωρίσματα να γράψετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από το ποίημα που σας δόθηκε.
                                        Μονάδες 15

Β1. Στο ποίημα, σύμφωνα με τον Στέφανο Διαλησμά, «έχουμε ένα δυσανάλογα μεγάλο τίτλο (με προσεκτικά τοποθετημένη στίξη, ώστε να προβάλλει τα μέρη από τα οποία απαρτίζεται) που υποστηρίζει και συμπληρώνει ποικιλοτρόπως το ποίημα».
Να τεκμηριώσετε την παραπάνω άποψη αιτιολογώντας τη συγκεκριμένη επιλογή του τίτλου από τον ποιητή.
                                        Μονάδες 20

Β2. Να επισημάνετε στο ποίημα τέσσερα διαφορετικά εκφραστικά μέσα (μονάδες 8) και να ερμηνεύσετε τη λειτουργία τους (μονάδες 12).
                                        Μονάδες 20

Γ1. Να σχολιάσετε τους παρακάτω στίχους σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων:
Εἰς σέ προστρέχω Τέχνη τῆς Ποιήσεως,
πού κάπως ξέρεις ἀπό φάρμακα·
νάρκης τοῦ ἄλγους δοκιμές, ἐν Φαντασίᾳ καί Λόγῳ.
                                            Μονάδες 25

Δ1. Να συγκρίνετε ως προς το περιεχόμενο το ποίημα του Κ. Καβάφη Μελαγχολία τοῦ Ἰάσωνος Κλεάνδρου ποιητοῦ ἐν Κομμαγηνῇ· 595 μ.Χ. με το παρακάτω ποίημα του Τ. Λειβαδίτη Αυτοβιογραφία, εντοπίζοντας (μονάδες 5) και σχολιάζοντας (μονάδες 15) τρεις ομοιότητες και δύο διαφορές μεταξύ των δύο ποιημάτων.
                                          Μονάδες 20

Τάσος Λειβαδίτης
Αυτοβιογραφία
Ἄνθρωποι ποὺ δὲ γνώρισα ποτὲ μοῦ δώσαν τὸ αἷμα μου καὶ
τ’ ὄνομά μου,
στὴν ἡλικία μου χιονίζει, χιονίζει ἀδιάκοπα
μιὰ κίνηση πάντα σὰ νἄθελα νὰ προφυλαχτῶ ἀπὄνα
χτύπημα
δίψασα γιὰ ὅλη τὴ ζωή, κι ὅμως τὴν ἄφησα
γιὰ ν’ ἁρπαχτῶ ἀπ’ τὰ πελώρια ἀγκάθια τῆς αἰωνότητας,
ἡ σάρκα μου ἕνας ἐπίδεσμος γύρω ἀπ’ τὸ αὐριανό μου
τίποτα
κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ βοηθήσει στὸν πόνο μου
ἐκτὸς ἀπ’ τὸν ἴδιο μου τὸν πόνο ⎯ εἶμαι ἐδῶ, ἀνάμεσά σας,
κι ὁλομόναχος,
κ’ ἡ ποίηση σὰ μιὰ μεγάλη ἀλήθεια, ποὺ τὴν ἀνακαλύπτεις
ὕστερ’ ἀπὸ χρόνια,
ὅταν δὲν μπορεῖ να σοῦ χρησιμέψει πιὰ σὲ τίποτα.

Ἐπάγγελμά μου: τὸ ἀκατόρθωτο.

Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, τ. 1, Αθήνα, Εκδόσεις Κέδρος,
2003, σ. 429.


 Οι ενδεικτικές απαντήσεις που έδωσε η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων



Α1

 Πεζολογία: καθημερινό λεξιλόγιο (κάπως ξέρεις...)
 ανισοσύλλαβος στίχος
 ανισόστιχες στροφές
 απουσία ομοιοκαταληξίας
Ιδιότυπη γλώσσα  ιδιωματισμοί (κάμνουνε)
λόγιες λέξεις (είς σε, Ποιήσεως, του άλγους, έν Φαντασία καί Λόγω, κ.ά.)
Σύμβολα: φάρμακα, μαχαίρι, πληγή, κ.ά.

Β1.  Ο  μακροσκελής  τίτλος σε  σχέση  με  το  ποίημα  δίνει την εντύπωση κάποιας ιστορικότητας. Χωρίζεται με την άνω τελεία σε δύο άνισα μέρη:

 Το α' μέρος πληροφορεί:
        για το συναίσθημα ενός προσώπου
        για το πρόσωπο: Ιάσων Κλεάνδρου
        για την ιδιότητα του πρόσωπου: ποιητής
        για το χώρο: Κομμαγηνή (βλέπε σχόλιο σχολικού βιβλίου)

To β' μέρος υποστηρίζει, συμπληρώνει και. δίνει έμφαση στην
εποχή των ανακατατάξεων
Με τον τίτλο ο ποιητής αποδίδει το συναίσθημα στον ανύπαρκτο Ιάσωνα: 1) για να μην ομολογήσει την προσωπική θλίψη, 2) για να προσδώσει διαχρονικότητα στη θλίψη από τη γήρανση και τον ιαματικό χαρακτήρα της τέχνης, 3) για να αποστασιοποιηθεί από το προσωπικό του βίωμα και να το περιγράψει αντικειμενικά, 4) για να το συγκεκριμε­νοποιήσει αποδίδοντας το σε επώνυμο πρόσωπο και μάλιστα ομότεχνο, 5) για να σχολιάσει την εποχή του ανατρέχοντας στο παρελθόν, 6) για να απαλλάξει τη λέξη «μελαγχολία» από τις ρομαντικές και συμβολιστικές υπερβολές.

Β2

        α' ενικό πρόσωπο
        εξομολογητικός χαρακτήρας
        β ενικό πρόσωπο: θεατρικότητα
        μεταφορές (πληγή,  μαχαίρι,  κ.ά.):  υπαινικτική απόδοση του πόνου
        προσωποποίηση (Ποιήσεως, Φαντασία, Λόγω): θεοποίηση, μαγικές ιδιότητες, έμφαση
        αναστροφή και υπερβατό (νάρκης του άλγους δοκιμές): έμφαση στην      νάρκωση του πόνου
        υπαλλαγή (φριχτό μαχαίρι αντί φριχτή  πληγή): έμφαση στην καταλυτική δύναμη της φθοράς του χρόνου
        επανάληψη   λέξεων  (πληγή   και  μαχαίρι):   επίταση   του πόνου
   επανάληψη του δευτέρου στίχου στον έβδομο για έμφαση.


Γ1


        Απόγνωση του ποιητικού υποκειμένου
        Προσφυγή στην προσωποποιημένη τέχνη και αιτιολόγηση της
        Τα ιαματικά φάρμακα: αμφίσημη λέξη - φαρμάκια
        Τα μέσα της ποιήσεως: Φαντασία, Λόγος
        Μείωση της απολυτότητας των απόψεων.

Δ1

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ


ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ


  •  Ποιήματα για την ποίηση.
  •  Ο εξομολογητικός χαρακτήρας
  •   Η βιωματικότητα
  •   Η φθορά του χρόνου (τό γήρασμα του σώματος     στην ηλικία μου χιονίζει .., )
  •   Ο πόνος (πληγή από φριχτό ... , τον πόνο)          
  •   Οι ιατρικοί όροι (φάρμακα, επίδεσμοι)    
  •   Η άμυνα απέναντι στη φθορά (εις σε προστρέχω, ..., σά να΄θελα να προφυλαχτώ ...)
  •   Η μοναξιά και η απόγνωση (Δεν εχω εγκαρτέρησι καμιά, ανάμεσα σας κι ολομόναχος)
  •   Η επιδίωξη των δημιουργών (νεότητα και υστεροφημία, αιωνιότητα και ακατόρθωτο)

ΔΙΑΦΟΡΕΣ

  •        Αφηγητής: προσωπείο ( στον Καβάφη)- αυτοβιογραφικός (Λειβαδίτης)
  •         Πρόσωπα: στη «Μελαγχολία..,» το ποιητικό  υποκείμενο διαλέγεται    με την Ποίηση, στην «Αυτοβιογραφία» με τους     πολλούς
  •     Στη   «Μελαγχολία...»   προσωποποιούνται   έννοιες,   στην      «Αυτοβιογραφία» τα πρόσωπα είναι υπαρκτά
  •    Το    ποιητικό    υποκείμενο    στη    "Μελαγχολία"    δεν παραιτείται από τη ζωή, ενώ στην «Αυτοβιογραφία» την     απαρνιέται (αναχωρητής)
  •   Επίσης στη «Μελαγχολία...» η ποίηση παρουσιάζεται ως  χρήσιμη, ενώ αυτό δεν συμβαίνει στην «Αυτοβιογραφία».





Τρίτη 22 Μαΐου 2012

Η "ΑΝΤΙΓΟΝΗ" του Μπέρτολτ Μπρεχτ



Μια εργασία των μαθητών της Β΄Λυκείου, με αφορμή την Αντιγόνη του Σοφοκλή.

Λόγω...τεχνικών προβλημάτων δεν μπόρεσα να ενσωματώσω τα video που  υπήρχαν στην παρουσίαση.Μόλις τα καταφέρω θα επικαιροποιήσω την ανάρτηση.

Μια Αντιγόνη αλλιώτικη λοιπόν, δοσμένη από τον μεγάλο θεατρικό συγγραφέα.
Ο Μπρεχτ πήρε το πατροπαράδοτο θέατρο και το γύρισε ανάποδα. Αυτός θε έλεγε ότι το έβαλε να στέκεται με τα δυο του πόδια στη γη. Αυτό ήταν εξάλλου και το ιδανικό του. Γι΄ αυτό και δήλωνε αντιαριστοτελικός. Αντιαριστοτελικός ίσως από την άποψη ότι αντιμαχόταν τον δυτικό τρόπο ερμηνείας του Αριστοτέλη. Ο Μπρεχτ ήθελε ένα θέατρο που  παρουσιάζει στη σκηνή τις αντιφάσεις της ιστορίας και προσπαθεί κάθε φορά να ερμηνεύει τα φαινόμενα με απώτερο σκοπό την αλλαγή του κόσμου. 
 
Είναι σαφές ότι ο Μπρεχτ έστησε μιαν αντάρτισσα Αντιγόνη, εμπνευσμένος από την εποποιϊα της αντίστασης στο ναζισμό, μια ηρωίδα που δεν υπερασπίζεται το νόμο του αίματος, απέναντι στους νόμους του κράτους (Κρέοντας), αλλά αντιστέκεται ενάντια στους δυνατούς, στους σκοταδιστές, στους τρομερούς, στους εγκληματίες.

Ο Μπρεχτ μεθερμη­νεύει την τραγωδία του Σοφοκλή σύμφωνα με το σκοπό του να γράψει ένα δράμα αντίστασης στο ναζιστικό Γ Ράιχ, αν και παραδέχεται πως η Αντιγόνη δεν είναι και πολύ κατάλληλη μορφή επαναστάτριας.

ΟΙ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΜΥΘΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΟΦΟΚΛΗ

  •  Μετατρέπει την εκδικητική εκστρατεία του Πολυνείκη ενάντια στη Θήβα σ' έναν επιθετικό πόλεμο του Κρέοντα εναντίον του Άργους· κίνη­τρο είναι τα πολύτιμα μέταλλα. 0 Κρέων θανατώνει τον Πολυνείκη ως λιποτάκτη, πράγμα που δίνει μια κάπως διαφορετική σημασία στην επι­θυμία της Αντιγόνης να τον κηδεύσει. 
  • Ο Μπρεχτ επιθυμεί να «ορθολογικοποιήσει» το μύθο, να αποκρυσταλλώσει από την ιδεολογική ομίχλη τη ρεαλιστική λαϊκή παράδοση, να απαλλάξει την ιστορία από τα θεο­λογικά, μεταφυσικά και ιδεολογικά στοιχεία του αρχαίου ποιητή .
  •  Η ερμηνευτική φόρμουλα είναι να δείξει το ρόλο της άσκησης βίας στην περίπτωση της αποσύνθεσης της κορυφής της κρατικής μηχανής.
  •  Η στιχομυθία ανάμεσα στις αδελφές είναι πολύ πιο κοφτή και επιθετι­κή στον Μπρεχτ. Κυριαρχεί η εξπρεσιονιστική πλαστικότητα του λόγου. Ο χορός των γερόντων συρρικνώνεται στον Μπρεχτ, εξοστρακίζοντας τη θεολογική διάσταση.
  • Άλλες αποκλίσεις αφορούν στρατηγικές της αποστασιοποίησης. Π.χ. ο χορός αναλαμβάνει αφηγηματικές λειτουργίες που δεν έχει, σ' αυτή τη μορφή και στα χωρία αυτά, στην αρχαία τραγωδία: περιγρά­φει λεκτικά αυτό που κάνουν την ίδια στιγμή οι πρωταγωνιστές
  • Στο τέλος συσσωρεύονται οι επεμβάσεις του Μπρεχτ σύμφωνα με την αλλαγμένη υπόθεση· αλλά φανερώνεται και μια επιθυμία συντόμευσης των τραγικών διαλογισμών.Η διασκευή του Μπρεχτ φιλοδοξεί να είναι κυρίως έργο δράσης
  • Ο Μπρεχτ χρησιμοποιεί στη διασκευή του και άλλες πηγές: π.χ. στο διάλογο ανάμεσα στον Αίμονα και στον Κρέοντα παρεμβάλλει παραθέ­ματα από τον πρώτο Ύμνο του Πίνδαρου
  • δια­δραματίζεται σε καταφύγιο για τις αεροπορικές επιδρομές στο Βερο­λίνο στο τέλος του πολέμου, όπου δύο αδελφές βρίσκουν τον λιποτά­κτη αδελφό τους κρεμασμένο από τους ναζήδες μπροστά στο σπίτι τους οι αναλογίες του Κρέοντα με τον Χίτλερ  είναι οφθαλμοφανείς.....
  • Σχεδόν το μισό έργο λοιπόν αποτελείται από δικούς του στίχους

 



Τετάρτη 16 Μαΐου 2012

Έφυγε ο Κάρλος Φουέντες



Ο Μεξικανός συγγραφέας Κάρλος Φουέντες έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 83 ετών, ανακοίνωσε απόψε ο πρόεδρος του Μεξικού Φελίπε Καλδερόν μέσω του λογαριασμού του στο Twitter.
Ο Φουέντες ήταν από τους γνωστότερους συγγραφείς του Μεξικού και πολλά μυθιστορήματά και διηγήματά του, όπως «Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους», η «Αύρα» και «Ο γέρο Γκρίνγκο» μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες σε όλο τον κόσμο.
«Λυπάμαι βαθύτατα για το θάνατο του Κάρλος Φουέντες, του Μεξικανού και παγκόσμιου συγγραφέα που θαυμάζαμε και εκτιμούσαμε. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη», ανέφερε ο Καλδερόν.
Σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ο Φουέντες, που είχε τιμηθεί με το βραβείο Θερβάντες το 1987, πέθανε λόγω καρδιολογικών προβλημάτων σε νοσοκομείο της μεξικανικής πρωτεύουσας.
 

Πριν δυό μήνες ο συγγραφέας είχε παραχωρήσει εκτενή συνέντευξη στο Βήμα της Κυριακής

Μερικά αποσπάσματα 

Εδώ στην Ελλάδα νιώθουμε σαν να έχει επέλθει μια διακοπή στη συνέχεια του πολιτισμού μας. 

«Αυτό ακριβώς κάνουν οι κρίσεις! Διακόπτεται πολιτισμικά και πολιτιστικά η πορεία ενός λαού. Δεν είμαι Ελληνας, οπότε δεν μπορώ να σας δώσω συμβουλές. Εχετε έναν από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς, βρείτε τον τρόπο να φέρετε αυτόν τον πολιτισμό στην πολιτική σας, στην οικονομία σας και στη δημοκρατία σας του σήμερα. Το ξέρω ότι είναι δύσκολο, αλλά από εσάς εξαρτάται, και εγώ δεν μπορώ να σας δώσω μαθήματα σε αυτό».

Η πόρτα για να βγεις από την κρίση είναι η ίδια απ’ την οποία μπήκες; 

«Φυσικά! Γι’ αυτό και η αρχή της κρίσης είναι πάντοτε πολύ νωρίτερα από τότε που την αντιλαμβάνεσαι. Και στη Λατινική Αμερική ο πολιτισμός έχει μια συνέχεια, όμως οι κυβερνήσεις και οι οικονομίες των χωρών δεν έχουν. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα: πώς μπορείς να φέρεις τη συνέχεια του πολιτισμού μέσα στο βασίλειο της πολιτικής. Αν το καταφέρουμε κάποτε αυτό, τότε θα έχουμε καταφέρει τις επιτυχημένες πολιτείες. Ολοι οι λαοί στην Ιστορία υποφέρουν από αυτό το άνισο που υπάρχει μεταξύ της συνέχειας της κουλτούρας και του εύθραυστου της πολιτικής».

Αυτό που καταλαβαίνουμε στην Ελλάδα είναι ότι η κρίση έχει καταδικάσει πολλούς σε έλλειψη δουλειάς και φαγητού, αλλά προηγήθηκε το γεγονός ότι οι περισσότεροι είχαμε καταδικάσει τον εαυτό μας σε έλλειψη συνεννόησης. 

«Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα του συστήματος. Εγώ, για παράδειγμα, είχα έναν υπέροχο γιο που τον έχασα, έχω μια γυναίκα την οποία αγαπάω πολύ, εξαιρετικούς γονείς και πολύ καλούς παππούδες. Οι δύο γιαγιάδες μου ήταν πάρα πολύ καλές στο να λένε ιστορίες. Θα μπορούσα να είμαι αρχιτέκτονας ή να πλένω πιάτα, όμως δεν θα είχε καμία σημασία το επάγγελμά μου αν δεν υπήρχε η σχέση μου με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα. Σκεφτείτε ότι αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι στη δική μου ζωή δεν θα είχα γράψει αυτά που έχω γράψει ως συγγραφέας, και εσείς ποτέ δεν θα με αναζητούσατε για αυτή τη συνέντευξη».

Εμείς φαίνεται ότι γυρίσαμε την πλάτη στις ρίζες μας. Και όμως ο Νίτσε έλεγε ότι «η Ελλάδα είναι το αρχέτυπο γιατί δεν γύρισε τα νώτα στην Ανατολή». 

«Ακριβώς! Υπάρχει μια γενική αγάπη για την Ελλάδα από πολύ παλιά. Και μια διαρκής επιθυμία του κόσμου της διανόησης να υπερασπίζεται την Ελλάδα, κάτι το οποίο δεν σχετίζεται με το τώρα και με αυτά που συμβαίνουν. Εντελώς συμπτωματικά, μόλις τελείωσα το καινούργιο μου βιβλίο που έχει σχέση με τον Νίτσε!».

Θα μας πείτε κάτι για αυτό; 

 «Το ονομάζω “Friedrich in his balcony” και έχει ως εξής: Βρίσκομαι σε ένα ξενοδοχείο του Βερολίνου και ένα πρωί που ξυπνάω και βγαίνω στο μπαλκόνι του δωματίου μου βλέπω στο μπαλκόνι του διπλανού δωματίου έναν άνδρα με ένα μεγάλο μουστάκι να κοιτάζει τον κόσμο. Είναι ο Νίτσε. Και έτσι αρχίζουμε μια συζήτηση οι δυο μας. Το έχω δώσει ήδη στους εκδότες μου ακόμη και στην Ελλάδα, αλλά εκεί θέλει μετάφραση».

Γράφετε βιβλία εδώ και έξι δεκαετίες και διαβάζονται σε όλον τον κόσμο· νιώθετε ότι εκπροσωπείτε το Μεξικό; 

 «Οχι ακριβώς. Το να εκπροσωπώ το Μεξικό είναι σαν να λέμε, για παράδειγμα, ότι ο Μπαλζάκ εκπροσωπούσε απλώς τη Γαλλία. Ανήκεις στη χώρα από την οποία προέρχεσαι. Δεν θα μπορούσα να γράψω ούτε ένα μυθιστόρημα το όποιο να μην έχει σχέση με το Μεξικό. Ο Μπαλζάκ δεν μπορούσε να γράψει τίποτε που δεν είχε σχέση με τη Γαλλία. Επομένως υπάρχει ένας χρόνος και ένας χώρος στους οποίους ανήκουμε και μετά με έναν τρόπο τούς περνάμε μέσα στη φαντασία μας».

Απ’ όσο ξέρουμε δεν είστε και πάρα πολύ υπέρ της καινούργιας τεχνολογίας στην ενημέρωσή σας αλλά και στην επικοινωνία σας...  

«Αλήθεια είναι. Επικοινωνώ ακόμη με φαξ και διαβάζω εφημερίδες και περιοδικά διότι είμαι λίγο παλιομοδίτης στον τρόπο ενημέρωσής μου. Βέβαια συνειδητοποιώ τη δύναμη των σύγχρονων τρόπων ενημέρωσης. Σκεφτείτε ότι όλο αυτό που συνέβη στη Βόρεια Αφρική δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε το Διαδίκτυο».



Κυριακή 6 Μαΐου 2012

" Ο τόπος που σκύψαμε με υποταγή δεν είναι η πατρίδα "



  " ΑΝΤΙΓΟΝΗ" του Μπέρτολτ Μπρεχτ
(απόσπασμα) 
μετάφραση: Αλέξης Σολωμός 
 

ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Πόνος και κούραση, αυτό είναι η γη μας.
Το χώμα και το σπίτι μας μονάχα δεν είναι η πατρίδα.
Η γη που βρέξαμε με ιδρώτα,
το σπίτι μας, π' αφήσαμε να καίγεται,
ο τόπος όπου σκύψαμε με υποταγή
δεν είναι αυτά
που ονομάζει ο άνθρωπος πατρίδα.

Κι εσείς που λιβανίζετε τον Κρέοντα
για  τις πολλές του νίκες, η νίκη του η στερνή
θα είναι ο χαμός σας!
Γλυκιά πατρίδα, ραγίζεται η  καρδιά μου
γι αυτό που σε προσμένει!

Κι ο Τειρεσίας απευθυνόμενος προς τον Κρέοντα:

«Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά
ζητάμε να΄ρθει κάποιος με πυγμή,
για να μας σώσει – να΄τον που΄ρχεται-
κι είναι η καταστροφή…
Έριξα πίσω μου ένα βλέμμα κι άλλο ολόγυρά μου.
Εσείς μπροστά να βλέπετε με ανατριχίλα


Το τέλος  της τραγωδίας μετά την κατακρήμνιση του Κρέοντα:

ΓΕΡΟΝΤΕΣ

 Έφυγε κρατώντας το αιματοβαμμένο το ύφασμα,
το μόνο απομεινάρι απ΄την τρανή γενιά
του Λάβδακου .
Κι εμείς ακολουθώντας τον – όπως κάναμε πάντα –
πάμε μαζί του στο θάνατο..
Η γροθιά του που μας φόβιζε, κόπηκε,
και δεν βαράει πια…
Κανείς δεν ζει τόσο καιρό
για να βαστάξει το έγκλημα με υπομονή
και για να γίνει κάποτε σοφός…

 Καλή φώτιση σε όλους μας τούτη τη μέρα...