Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΡΗΤΙΚΟ ΤΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ

Το θέμα  του έρωτα  φαίνεται να είναι κεντρικό  στον «Κρητικό» του Σολωμού, αφού ο ίδιος ο ποιητής στις σημειώσεις  λέει ότι είναι το ποίημα του «θεοποιημένου έρωτα». Ο έρωτας στο  ποίημα – με έναν υπέροχα λυρικό τρόπο-συμπλέκεται με το θάνατο:

                                       ίσως δε σώζεται στη γη ήχος που να του μοιάζει

          Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος.

             Μ’ άδραχνεν όλη την ψυχή, και να ‘μπει δεν ημπόρει"

Ο ποιητής μας έχει ήδη δώσει στην ενότητα 2[19]  το πρότυπο της ιδανικής γυναίκας:  είναι αυτή που έχει και αισθητικό και ηθικό κάλλος, όμορφη στο σώμα και στη ψυχή. Γι’ αυτήν την ιδανική γυναίκα ( που  στο ποίημα αντιπροσωπεύεται και με τη Φεγγαροντυμένη και με τον αρραβωνιαστικιά του) ο ήρωας  θα δρασκελίσει την αιωνιότητα και θα ζήσει ως άμεσο παρόν την ανάσταση των νεκρών στη Δευτέρα Παρουσία .  Την αρραβωνιαστικιά του  αγάπησε   πέρα από το χρόνο και τα ανθρώπινα μέτρα, ως τη Δευτέρα  Παρουσία ,και αυτός  ο πάναγνος έρωτάς του είναι εκείνος που του επέτρεψε τελικά μια ελάχιστη ματιά στην αιωνιότητα . Μετά την επαφή του ήρωα με τις δύο υπερβατικές εμπειρίες- τη φεγγαροντυμένη και τον ανήκουστο ήχο- η περιπέτειά του στη τρικυμισμένη  θάλασσα  θα  τελειώσει αλλά  με την  αγαπημένη του νεκρή :

«Και τέλος φθάνω στο γιαλό την αρραβωνιασμένη,

Την απιθώνω με χαρά, κι ήτανε πεθαμένη»

Πριν απο αυτό όμως βλέπουμε τον ήρωα  να μιλάει για την σύζευξη του Έρωτα με το Χάρο (Μόλις είν’ έτσι δυνατός ο Έρωτας και ο Χάρος).Αυτό θεωρείται    στοιχείο της Ορφικής και Ελευσίνειας λατρείας (Διόνυσος - Άδης είναι διπλή όψη του ίδιου μυθικού συμβόλου).Μας δίνει δυο γνωστές και ομοειδείς εκδηλώσεις του ίδιου καταλυτικού ενστίκτου, που ερεθίζει μέσα στην ψυχή του Κρητικού ο «γλυκύτατος ηχός». Το ένστικτο του θανάτου είναι ακριβώς η αντίθετη ροπή προς το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της επιβολής. Ωθεί το άτομο στην αυτοκαταστροφή. Αντίθετα ο Έρωτας αντιπροσωπεύει μερική κατάργηση της ατομικότητας (συγχώνευση του Εγώ με το «ερώμενο» αντικείμενο).
Έρωτας και θάνατος, οι δύο αναπόδραστες βεβαιότητες , καταργούν τα σύνορα της ανθρώπινης ύπαρξης , η κάθε μια με το τρόπο της...

Ο θάνατος της αγαπημένης που θα κλείσει το ποίημα, σηματοδοτεί την αποτυχία της προσπάθειας του ήρωα ( την ήττα της ηθικής του θέλησης στο επίπεδο της δράσης ), η οποία στην ουσία είναι το πικρό αντίτιμο που πληρώνει ο Κρητικός για να φτάσει σε μια ανώτερη μορφή συνείδησης του κόσμου και των αξιών.

Ο Κρητικός, μέσα στην αφήγησή του, υποδεικνύει  τη δύναμη  του Έρωτα και του θανάτου .Χάρη στη συνεργασία αυτών των δύο μπόρεσε εκείνος να υπερβεί  το χρόνο ,παρ’ όλη την πληγή που του προκάλεσε ο θάνατος της αγαπημένης του· μπορεί να περιμένει με χαρά μια αιώνια ευδαίμονα ύπαρξη στον παράδεισο με την αγαπημένη του.

Μια άλλη αντίστοιχη οπτική βλέπουμε και στο συμβολισμό της φεγγαροντυμένης ως Αφροδίτη.Η  Αφροδίτη-Φεγγαροντυμένη, η θεά του έρωτα, λειτουργεί σαν  σύνδεσμος ανάμεσα στον επίγειο(σωματικό) και στον ουράνιο (ψυχικό)  ‘Ερωτα. Διδάσκει τον άντρα – τον ήρωα εδώ- ότι ο επίγειος έρωτας δεν είναι παρά ο δρόμος για να φτάσει στον ουράνιο.

Αυτά για τον ουράνιο έρωτα του Σολωμού!

Επειδή όμως έχουμε μπροστά μας και ένα όμορφο φθινοπωρινό  σαββατοκύριακο ,λέω  να κλείσουμε  με μια ματιά στον Έρωτα το γήινο, τον ανθρώπινο, αυτόν που είναι φτιαγμένος στο μπόι  του ανθρώπου…

Δύο καλοί μου φίλοι  μου έδωσαν τη δική τους ματιά:

η Βάσω( εδώ θα τη βρείτε) μου θύμισε πως ο Ρίτσος έλεγε:

 

    «Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα,
          μοναχός στη δόξα και στο θάνατο.
          Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
           Άφησε με να έρθω μαζί σου....»

και ο Γιάννης βρήκε ένα υπέροχο τραγούδι  από τους «Χαΐνηδες»…Εδώ θα το ακούσετε.

Εγώ να  θυμηθώ τα λόγια του Λιαντίνη για τον έρωτα και το θάνατο( για να μη ξεχνάμε και το ταίριασμα που ο Σολωμός ήθελε...)

"Έρωτας και θάνατος"
Κάθε φορά που ερωτεύονται δύο άνθρωποι, γεννιέται το σύμπαν. Ή, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που ερωτεύουνται δύο άνθρωποι γεννιέται ένας αστέρας με όλους τους πρωτοπλανήτες του. 
Και κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος, πεθαίνει το σύμπαν. Η, για να μικρύνω το βεληνεκές, κάθε φορά που πεθαίνει ένας άνθρωπος στη γη, στον ουρανό εκρήγνυται ένας αστέρας supernova."

(Φύσει αισιόδοξος άνθρωπος κρατώ το πρώτο μέρος στην υπογράμμιση).

O έρωτας είναι η βοή του βάθους της ύπαρξης, οι ήχοι της αβύσσου με την άγρια μαγεία.Μέσα του ο άνθρωπος βρίσκει  την αλήθεια τη δική του και την αλήθεια του άλλου...

Και ένα αγαπημένο  τραγούδι, όχι για τον Σολωμικό ουράνιο έρωτα , αλλά για το γήινο.. ,  αντί ευχών  για καλό σαββατοκύριακο!..

.